Κλιματική αλλαγή και ενεργειακή μετάβαση

Ο πλανήτης Γη νοσεί βαριά, έχει ανεβάσει υψηλό πυρετό!

Μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη σωτηρία του πλανήτη Γη, πριν να είναι πολύ αργά!

Με την ευκαιρία  της Παγκόσμιας Συνδιάσκεψης για το κλίμα στη Γλασκώβη της Σκωτίας που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες (Νοέμβρης 2021) αναρτώ ένα δοκίμιο μου για την Κλιματική Αλλαγή, βασισμένο στα παρακάτω τρία βιβλία που διάβασα το καλοκαίρι, αφού καύσωνες- πυρκαγιές- πλημμύρες  πλήττουν διαρκώς τον Πλανήτη μας τα τελευταία χρόνια και απασχολούν την διεθνή ειδησεογραφία και  κοινή γνώμη:
1. «Ακατοίκητη Γη» υπότιτλος Μια ιστορία του μέλλοντος, Ντέιβιντ Ουάλλας-Ουέλς, εκδ. Μεταίχμιο, 2019.
2. «Στις Φλόγες» υπότιτλος Το καυτό θέμα της κλιματικής αλλαγής, Ναόμι Κλάιν, εκδ. Κλειδάριθμος, 2020.
3. «Πως να αποφύγουμε την κλιματική καταστροφή» Μπιλ Γκέητζ, εκδ.Πατάκη, 2021

Τρία βιβλία που με βοήθησαν να εμβαθύνω στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και εμπλούτισαν το λεξιλόγιο μου με νέες λέξεις–κλειδιά, που ορίζουν τις καινούργιες έννοιες που απαιτεί η προσέγγιση της κλιματικής αλλαγής. Συγχρόνως μου προκάλεσαν πλήθος συναισθημάτων φόβο και τρόμο για επερχόμενες καταστροφές, οργή και θυμό για τους μεγάλους που ρυπαίνουν τον πλανήτη και τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής, έκπληξη κι απορία για τεχνολογίες που μηχανεύνονται κάποιοι για να σωθεί ο πλανήτης, απογοήτευση αλλά και ελπίδα για τη στάση του ανθρώπου μπροστά στην ασύμμετρη αυτή απειλή κατά της ζωής του ίδιου, των παιδιών του και κάθε ύπαρξης πάνω στον πλανήτη Γη!

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Πρώτα απ΄όλα και οι τρεις συγγραφείς συμφωνούν ότι αίτιο της κλιματικής αλλαγής είναι η Υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία αυξήθηκε κατά τη βιομηχανική εποχή (κύρια τον 20ο και 21ο αιώνα), επειδή τότε άρχισαν να χρησιμοποιούνται μαζικά τα ορυκτά καύσιμα (άνθρακες, λιγνίτης, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) για την παραγωγή ενέργειας. Για πρώτη φορά άκουσα από την οικολογική οπτική  τους χαρακτηρισμούς «ο καπιταλισμός της Υπερθέρμανσης» και «ο καπιταλισμός των ορυκτών καυσίμων» ενώ μέχρι τώρα γνωστοί ήταν ο «χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός» ή ο «νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός» από οικονομολόγους. Πιο συγκεκριμένα η καύση των ορυκτών αυτών απελευθερώνει αέρια στην ατμόσφαιρα, τα λεγόμενα αέρια του θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα, πρωτοξείδιο αζώτου, μεθάνιο, φθοριούχα αέρια ...), τα οποία αργούν πολύ να διαλυθούν κι έτσι σχηματίζουν κάτι σαν μεμβράνη που σκεπάζει τον πλανήτη και εμποδίζει τη θερμότητα από τις ακτίνες του ήλιου να διαχυθεί έξω στην ατμόσφαιρα, μετατρέποντας έτσι τον πλανήτη σε θερμοκήπιο! Ζούμε δηλαδή μέσα σε ένα θερμοκήπιο που το καλοκαίρι που η θερμοκρασία του ανεβαίνει και γίνεται ανυπόφορη με τους καύσωνες, αισθανόμαστε τότε σαν να μας σκεπάζει μια κουβέρτα μάλλινη κι αλοίμονο μας! Ο Μπιλ Γκέητζ αναφέρει ότι κάθε χρόνο προστίθενται 51 δισεκατομμύρια τόνοι αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα κι αν θέλουμε να αποφύγουμε την καταστροφή πρέπει να μηδενίσουμε (!) τις εκπομπές αυτών των αερίων μέχρι το 2050!

"Σαν άνεμος Απηλιώτης", Ρένα Ραψομανίκη-Κούκη, αυτοέκδοση, 2021

Η Ρένα Ραψομανίκη-Κούκη που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ζάκυνθο, σπούδασε Φυσική, δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση και κατοικεί τώρα στη Χαλκίδα, «άρχισε να γράφει ιστορίες» όπως μας πληροφορεί η ίδια από το 2010 κι έκτοτε έχει εκδώσει τη συλλογή διηγημάτων «Εκείνη κι εκείνος» και τα μυθιστορήματα «Φούγκα για δυο» και «Το μυστικό της κομμένης φωτογραφίας», έργα που πωλούνται στο Google _Amazon eu_books_ Rena Rapsomaniki.  Μάλιστα εμπνέεται συχνά από τη γενέτειρα της τη Ζάκυνθο την οποία αγαπά κι επισκέπτεται αλλά και από το νησί της Εύβοιας που έκανε δεύτερη πατρίδα της.  

           Το τρίτο μυθιστόρημα της «Σαν άνεμος Απηλιώτης» κυκλοφόρησε εφέτος με θέμα τη ζωή του Χριστόφορου, ενός φοιτητή που εξ αιτίας του απαγορευμένου έρωτα του προς τη νεαρή γυναίκα του καθηγητή –μέντορα του Λυκούργου, ζητά τη φυγή του στη μακρινή Κορέα! Επιλέγει να καταταχθεί ως εθελοντής στρατιώτης στον πόλεμο για την Κορέα (1950-1953). Η συγγραφέας μας υπενθυμίζει μια ξεχασμένη σχεδόν συμμετοχή της Ελλάδας σε έναν ξένο πόλεμο που συνέβη χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο μας ! και με ένα διπλό, εναλλακτικό «επίλογο» πρωτοτυπεί αφήνοντας τη φαντασία κάθε ρομαντικού ανθρώπου να αντιμάχεται, για λίγο, με τη σκληρή πραγματικότητα!

       Η συγγραφέας στην αρχή του έργου της παρουσιάζει το ιστορικό πλαίσιο του πολέμου στην Κορέα, ο οποίος ξεκίνησε λίγα χρόνια μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι τότε νικητές και Σύμμαχοι, Σοβιετική Ένωση και ΗΠΑ απελευθέρωσαν την Κορέα που την κατείχε η ηττημένη Ιαπωνία. Θέλοντας να έχουν υπό την επιρροή τους όμως την κορεατική χερσόνησο για τη γεωστρατηγική της θέση και τα λιμάνια της, την διχοτόμησαν σε δυο κράτη, τη Βόρεια Κορέα (κομμουνιστική) και τη Νότια (καπιταλιστική) ορίζοντας ως σύνορο τους τον 38ο παράλληλο. Τα δυο κράτη όμως δεν εφησύχασαν στο σύνορο του 38ου παράλληλου αλλά επηρεαζόμενοι από τον Ψυχρό Πόλεμο που μόλις είχε ξεκινήσει κατέληξαν τελικά σε έναν ουσιαστικό εμφύλιο πόλεμο μεταξύ τους που διήρκεσε τρία χρόνια (1950-1953). Ο πόλεμος αυτός εξελίχτηκε σε έναν μινι παγκόσμιο πόλεμο, αφού 16 κράτη, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του ΟΗΕ για στρατιωτική βοήθεια στη Ν. Κορέα, συν 5 άλλα κράτη που έστειλαν καράβια για υγειονομική περίθαλψη, συν η συμμετοχή της Κίνας υπέρ της Βόρειας Κορέας, αφού ένα χρόνο πριν το 1949 είχε γίνει κομμουνιστική υπό τον Μάο τσε Τουνγκ και στον οποίο δεν άρεσε η ιδέα να έχει εμπρός από την πόρτα του μια χώρα σύμμαχο των ΗΠΑ. Τελικά ο πόλεμος αυτός εξελίχθηκε σε αναμέτρηση της κομμουνιστικής Κίνας επί Μάο – με τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ!

 Η συγγραφέας με την προσωποποίηση του 38ου παράλληλου κάνει πολύ παραστατική την εικόνα αυτού του νοητού παράλληλου κύκλου που υπάρχει μόνο στους χάρτες και που δίνει -μαζί με τους μεσημβρινούς κύκλους- το γεωγραφικό στίγμα ενός αεροπλάνου, ενός πλοίου, μιας πόλης πάνω στον πλανήτη Γη. Η συγγραφέας περιγράφει τον 38ο παράλληλο να διατρέχει όλον τον πλανήτη οριζοντίως, να περνά μάλιστα ανάμεσα από Κεφαλονιά και Ζάκυνθο και τον φαντάζεται από μια άσημη νοητή γραμμή να γίνεται τόσο διάσημη στην περιοχή της Κορέας ώστε να γίνεται περιττός ο προσδιορισμός της «βόρειος» (38ος παράλληλος). Δεινοπαθεί λοιπόν κι αυτός μαζί με τα στρατεύματα που πολεμούν για χάρη του και αλλάζει χέρια 4 φορές : πότε με τους μεν, πότε με τους δε, όπως και η πρωτεύουσα Σεούλ της Ν. Κορέας!

                 Γιατί όμως οι Έλληνες αποφάσισαν να συμμετέχουν σε έναν ξένο εμφύλιο πόλεμο, τόσο μακρινό, που δεν είχε σχέση με την πατρίδα τους, τη στιγμή μάλιστα που μόλις είχαν εξέλθει από 9 χρόνια πολέμου (Β! Παγκόσμιος και Ελληνικός Εμφύλιος);

Η τότε κυβέρνηση Πλαστήρα και ο βασιλεύς Παύλος ήθελαν να κερδίσουν την εύνοια των ΗΠΑ για να ενταχθεί η Ελλάδα στο ΝΑΤΟ αλλά προτίμησαν να επανδρώσουν μια ταξιαρχία με εθελοντές στρατιώτες και 7 αεροπλάνα (ντακότα) για να μην προκαλέσουν την ελληνική κοινή γνώμη. Ποια ήταν τα κίνητρα όμως των εθελοντών; Πολλά και διάφορα: ο διπλός μισθός που εισέπρατταν σε δραχμές στην Ελλάδα, σε δολάρια στην Κορέα, ιδεολογικοί λόγοι για κάποιους και ευκαιρίες απόκτησης τεχνογνωσίας και σταδιοδρόμησης στις υπηρεσίες στρατού και αεροπορίας! Για κάποιους ήλθαν πιο εύκολα τα πράγματα, όπως για τον Κώστα που εκτελούσε χρέη διερμηνέα ή για την Αργυρή που εκτελούσε χρέη αδελφής νοσοκόμου. Αξίζει να αναφερθεί ότι η ίδρυση της Σχολής Γυναικών Αδελφών Νοσοκόμων του Στρατού έγινε το 1946 υπό τον όρο να μην παντρεύονται οι Αδελφές εκτός κι αν αποστρατευτούν. Και μόλις το 1954 τους επετράπη ο γάμος με έγκριση του ΥΕΘΑ υπό τον όρο όμως να μη τεκνοποιούν!!

Ένας μικρός κατατοπιστικός χάρτης στη σελ. 33 παρουσιάζει τα κυριότερα πεδία μάχης, όπου κατά την πρώτη φάση οι Βορειοκορεάτες είχαν καταλάβει όλη σχεδόν τη Ν.Κορέα εκτός το νοτιοανατολικό άκρο της με το λιμάνι Πουσάν. Τότε ήταν που ο Αμερικανός στρατηγός Μακ Άρθουρ κάνοντας αντιπερισπασμό επιτίθεται στο λιμάνι Ιντσόν που βρισκόταν στα νώτα του βορειοκορεατικού στρατού και τον περικύκλωσε αναγκάζοντας τον να υποχωρήσει πέρα του 38ου παραλλήλου. Και θα συνέχιζε και πέρα αυτού, αν δεν είχε αντίρρηση ο Αμερικανός πρόεδρος φοβούμενος την αντίδραση της κομμουνιστικής Κίνας όπως και έγινε.

Το πρώτο Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα έφτασε στην Κορέα το Νοέμβρη του 1950 και διακρίθηκε πολεμώντας στο ύψωμα Χάρι, (Χάρο το αποκαλούσαν οι Ελληνες). Η συγγραφέας με μεγάλη δραματικότητα παρουσιάζει την τελευταία μάχη που δόθηκε εκεί τον Ιούλη 1953, λίγο πριν τελειώσει ο πόλεμος. Μιλιούνια Κινέζοι εφορμούσαν εναντίον των Ελλήνων οι οποίοι ταμπουρωμένοι μέσα σε ορύγματα πατούσαν πάνω σε εκατοντάδες νεκρούς Κινέζους και άλλων εθνών που είχαν σκοτωθεί τις προηγούμενες μέρες! Ήταν μια κόλαση επί γης που σημάδεψε όσους πολέμησαν εκεί! Κι ο αιματηρός αυτός πόλεμος έληξε άδοξα χωρίς να κερδίσει κανένας! Ο 38ος παράλληλος παρέμεινε αδιαμφισβήτητο σύνορο! «΄Ενας πόλεμος, εντέλει, για μια αδειανή κορεάτικη πουκαμίσα, ή μήπως όχι»; καταλήγει η συγγραφέας

Τι απέγινε όμως ο Χριστόφορος μέσα στη δίνη αυτού του πολέμου;
Ο ερωτευμένος Χριστόφορος συνεχίζει να γράφει τα ανεπίδοτα γράμματα του προς τη Ξένια που λειτουργούν ως αντίδοτο στον καταπιεσμένο έρωτα του και στις άγριες συνθήκες του πολέμου. Όσα φρικτά όμως βίωσε υπερασπιζόμενος το ύψωμα Χάρι και η ανέλπιστη σωτηρία του τον ανδρώνει, του αλλάζει ψυχολογία και ονειρεύεται να γυρίσει πίσω από την Άπω Ανατολή και σαν τον άνεμο τον Απηλιώτη να διεκδικήσει την Ξένια. Αισθάνεται ότι έχει την ορμή του ανέμου που έρχεται από την Ανατολή, από κει που ανατέλλει ο ήλιος (>Απ +ηλιο+της), τον Λεβάντε αλλιώς ... και θα σαρώσει τα εμπόδια που τον χωρίζουν από την αγαπημένη του!

Το επόμενο κεφάλαιο με επικεφαλίδα "... ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ λοιπόν ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΤΣΙ "  τα πράγματα: να χωρίσει τον άντρα της, να μετακομίσουν μακριά από την Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, αυτός ως πολιτικός μηχανικός να κτίζει πολυκατοικίες εκεί και να ζουν ευτυχισμένα ... μέχρι το τέλος. Διότι όλα τα πράγματα έχουν ένα τέλος κάποτε! Και  το τέλος έρχεται αναπάντεχα, εμπνευσμένο από τον αληθινό  σεισμό της Θεσσαλονίκης το 1978!  Η διήγηση  όμως κάποιων  μικρών παρένθετων ιστοριών γύρω από τη ζωή του ζευγαριού στη Θεσσαλονίκη και άλλων ηρώων, που ρέουν παράλληλα με την κεντρική ροή της αφήγησης, όσο  συναρπαστικές κι αν είναι κάποιες, πλατειάζουν όμως το κείμενο.

Τελικά  τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά, πιο πεζά και ρεαλιστικά! "ΗΤΑΝ ΟΜΩΣ ΕΤΣΙ ..." είναι η επικεφαλίδα του τελευταίου κεφαλαίου  κι  ας μου επιτραπεί όμως να μην αποκαλύψω το φινάλε του έργου! Η συγγραφέας με το εύρημα του διπλού επίλογου φαίνεται να παίζει για λίγο με τις επιθυμίες του ερωτευμένου Χριστόφορου αλλά και κάθε ερωτευμένου και την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν όμως! 
 Την αφήγηση του μύθου πλαισιώνουν εικόνες από το γεωγραφικό ανάγλυφο της Κορέας, τη φτώχεια και τα έθιμα της ζωής εκεί, εικόνες από το εξωτικό Τόκιο, έδρα της Αμερικάνικης Διοίκησης τότε αλλά και εικόνες από τις δεκαετίες του 1950 και 1970 στην Ελλάδα, ακόμα και από τις ΗΠΑ που στέλνονταν για να εκπαιδευτούν οι Έλληνες πιλότοι, ελλείψει αντίστοιχων σχολών στην Ελλάδα.

κΚλείνοντας δεν μπορώ να μην αναφερθώ στον τρόπο που χειρίζεται  η συγγραφέας Ρένα Ραψομανίκη-Κούκη τη γλώσσα τόσο συγκινησιακά όσο και λογικά. Ανάλογα τις περιπτώσεις ξερει να ακριβολογεί, να συγκινεί, να δραματοποιεί καταστάσεις και γεγονότα, να εκπλήσσει και να κρατά σε αγωνία τον αναγνώστη  και τελικά  να μας συνεπαίρνει!

Υ.Γ Το βιβλίο κλείνει με τις ευχαριστίες της συγγραφέως προς πρόσωπα και συλλόγους των Βετεράνων Κορέας, του Μουσείου κορεατικού πολέμου στα Βυτινέικα Ηλείας Και με την παράθεση γραπτών πηγών σχετικών με τον πόλεμο της Κορέας και τη συμμετοχή των Ελλήνων σε αυτόν.

Το βιβλίο είναι αυτοέκδοση και διατίθεται από τη συγγραφέα με την οποία μπορεί κάποιος να επικοινωνήσει στο facebook (Ρένα Ραψομανίκη) ή με e-mail στο rapsoman@sch.gr


Σούλη Αγγελική, φιλόλογος, Αθήνα 22/9/2021

Μια ευχάριστη έκπληξη... και μια πικρή διαπίστωση!

 Μια ευχάριστη έκπληξη μου επεφύλαξαν οι αναγνώστες μου από την Γαλλία που το τελευταίο 24ωρο προτίμησαν το ιστολόγιο μου με 1.000 περίπου επισκέψεις! Οι προτιμήσεις τους στρέφονται κυρίως σε λογοτεχνικά έργα από την πατρίδα (Σολωμός, Καζαντζάκης, Θέμελης, Ζουργός) σε έργα σύγχρονου πολιτικού ενδιαφέροντος και σε ένα μυθιστόρημα "ελληνο-γαλλικής" κουλτούρας για το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο κτίριο Πομπιντού στο Παρίσι, που για άλλους αναγνώστες περνά απαρατήρητο. Σας ευχαριστώ πολύ και καλοδεχούμενα  τα σχόλια σας.

Από την άλλη διαπίστωσα με πικρία ότι οι σταθεροί μακροχρόνια Ελληνες αναγνώστες μου από την Ουκρανία "σιώπησαν" τις τελευταίες ημέρες! Κι έκανα τη σκέψη ότι ο φόβος αναζωπύρωσης του πολέμου που τους βασανίζει χρόνια τώρα, τους στερεί το χρόνο και τη χαρά της ανάγνωσης. Η σκέψη και η καρδιά μου κοντά σας!

Καπιταλισμός χωρίς Αντίπαλο, Branko Milanovic, Εκδ. Πόλις, 2020

           

Και τι δεν μάθαμε για το είδος του καπιταλισμού, του επονομαζόμενου πολιτικού, που επικρατεί στην Κίνα  μέσα από το βιβλίο «Καπιταλισμός χωρίς αντίπαλο» του οικονομολόγου Μπράνκο Μιλάνοβιτς! Στην Κίνα, αν και  κυβερνά το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας (ΚΚΚ), κυρίαρχο είναι το  καπιταλιστικό σύστημα,  οπότε ο καπιταλισμός έχει επικρατήσει παγκόσμια και είναι χωρίς αντίπαλο, πιστεύει ο Μπράνκο Μιλάνοβιτς, που γεννήθηκε στη Σερβία το 1953 και κατοικεί στις ΗΠΑ. Ο Μιλάνοβιτς έγινε γνωστός από τις μελέτες του για την παγκόσμια οικονομική ανισότητα για την περίοδο 1988-2008, έχει διδάξει σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ και έχει διατελέσει επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ο Κινέζικος καπιταλισμός διαφέρει όμως από τον Δυτικό καπιταλισμό ο οποίος μετρά αρκετούς αιώνες  καπιταλιστικής οργάνωσης και μεταμορφώσεων. Σε αντίθεση ο Κινέζικος μετρά μόνο 40 χρόνια ανάπτυξης, από τότε που  ο ηγέτης της Κίνας και Γενικός Γραμματέας του ΚΚΚ, Ντεγκ Σιαο Πινγκ δέχτηκε τους Αμερικανούς στη χώρα του να εισάγουν την καπιταλιστική οργάνωση στην οικονομία της,  στη δεκαετία του 1980, μεταφέροντας εκεί τεχνογνωσία και κεφάλαια για να  εκμεταλλευτούν την πληθώρα των εργατικών χεριών του κινέζικου υπερπληθυσμού. 

Βέβαια ο Ντεγκ Σιαο Πινγκ δέχτηκε μόνο οικονομικές μεταρρυθμίσεις όχι όμως και πολιτικές.  Ήθελε η οικονομία και η πολιτική να είναι διακριτά μέρη για να μη καπελώσουν οι ιδιώτες-επιχειρηματίες το κράτος. Ήθελε το Κομμουνιστικό Κόμμα που κυβερνούσε  να μπορεί να ελέγχει την ιδιωτική πρωτοβουλία γι αυτό αρνήθηκε τα δυτικά πρότυπα διακυβέρνησης με τον κοινοβουλευτισμό, τον πολυκομματισμό και τη διάκριση των εξουσιών. Εξάλλου ο κινέζικος λαός είχε μακρά παράδοση 2.000 ετών σε απολυταρχικά καθεστώτα αρχής γενομένης από την εποχή των αυτοκρατόρων μέχρι την εγκαθίδρυση του κομμουνισμού επί Μάο τον 20ο  αιώνα.   

Έτσι σήμερα επικρατούν παγκόσμια δυο μορφές καπιταλισμού: Πρώτον ο πολιτικός καπιταλισμός στην Κίνα και γενικότερα στην  Ασία, όπως τον ονοματίζει ο συγγραφέας,  επειδή έχει επιβληθεί από πολιτικές  «κομμουνιστικές»  ηγεσίες ή παρόμοια μονοκομματικά σχήματα. Δεύτερον ο αξιοκρατικός, φιλελεύθερος καπιταλισμός που επικρατεί στην Ευρώπη, Β. Αμερική, τυπικά στη Ρωσία και γενικότερα στον υπόλοιπο κόσμο.  Αναλύοντας τις δυο αυτές μορφές καπιταλισμού ο συγγραφέας βλέπει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε κάθε είδος. 

Τζον Λε Καρέ: «Η Σήραγγα των Περιστεριών», Ιστορίες από τη ζωή μου", Εκδ. Bell, Αθήνα, Β. εκδ. 2020

Το μυθιστόρημα κατασκοπείας και το τί συμβαίνει στα άδυτα των Μυστικών Υπηρεσιών με τα επικίνδυνα παιχνίδια εξαπάτησης που παίζουν οι κατάσκοποι πάντα  προκαλούσε το δέος των απλών ανθρώπων. Το μυθιστόρημα κατασκοπείας δεν ταυτίζεται με το αμιγώς αστυνομικό μυθιστόρημα στο οποίο η Αστυνομία ερευνά και εξιχνιάζει εγκλήματα-μυστήρια που άπτονται του Ποινικού Δικαίου, αν και συχνά τα όρια μεταξύ αυτών των δυο ειδών δεν είναι ξεκάθαρα. Το μυθιστόρημα κατασκοπείας ασχολείται με την κρατική κι ευρύτερα πολιτική και οικονομική εξουσία και τις μυστικές μεθοδεύσεις που αυτή χρησιμοποιεί προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς της. Συνήθως είναι γραμμένο από πρώην ή εν ενεργεία κατασκόπους κι  αυτονομείται ως είδος από τις αρχές του 20^ου αιώνα.[1]

Ο Τζον Λε Καρέ (1931-2020) λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Βρετανού Ντέιβιντ Κόρνγουελ, πρώην κατάσκοπος κι ο ίδιος των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών από το 1956 ως το 1964, ανανεώνει το μυθιστόρημα κατασκοπείας, το φέρνει  κοντά στο σύγχρονο αναγνώστη. Οι ιστορίες του εμπνέονται από τη σύγχρονη πολιτική ιστορία του δεύτερου μισού του 20^ου αιώνα : Ψυχρός πόλεμος, μεταψυχροπολεμική εποχή και παγκοσμιοποίηση, μετααποκιοκρατία,  (πόλεμος στο Βιετνάμ, σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης, ισλαμικός φονταμενταλισμός, εμπόριο όπλων και ναρκωτικών, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, φαρμακοβιομηχανίες κι άλλα). Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που πολλά μυθιστορήματα του έχουν μεταφερθεί στο κινηματογράφο πχ. «Ο Κατάσκοπος που γύρισε από το Κρύο», «Ο Επίμονος Κηπουρός», «Ο Ράφτης του Παναμά» ενώ άλλα έχουν διασκευαστεί ως τηλεοπτικές σειρές.

Οι ήρωες -πράκτορες του Καρέ βρίσκονται στον αντίποδα του Τζέιμς Μπόντ -του πράκτορα που έπλασε ο ‘Ιαν Φλέμινγκ και κυρίως το Χόλυγουντ, του δυναμικού γοητευτικού άντρα που του άρεσαν οι γυναίκες, η ωραία ζωή, τα γρήγορα αυτοκίνητα και που σκότωνε όμως τους εχθρούς στα πλαίσια των καθηκόντων  που αναλάμβανε. Οι πράκτορες του Καρέ αντίθετα είναι άνθρωποι με προτερήματα και ελαττώματα, τολμηροί αλλά και συμφεροντολόγοι,, αμοραλιστές, συνήθως πολιτικοί, δημοσιογράφοι, κρατικοί υπάλληλοι, υπάλληλοι πρεσβειών ...  που στρατολογούνται για να υπηρετήσουν την πατρίδα με το δικό τους βέβαια τρόπο όπως πιστεύουν, που μπορούν να προδοθούν από συνεργάτες τους αλλά και να προδώσουν άλλους.     

Δέκα (10) χρόνια στο Διαδίκτυο

Δέκα (10) χρόνια συνεχούς παρουσίας στο Διαδίκτυο κλείνει φέτος - Φλεβάρης του 2021- το ιστολόγιο μου neaanagnosi.blogspot.com με υπότιτλο Η δική μου ανάγνωση. Ένας πρώτος απολογισμός: 65 αναρτήσεις, 200.000 επισκέψεις με ορισμένη παραμονή χρόνου σε αυτό, 59 ακόλουθοι. Ξεκίνησα δειλά το Φλεβάρη του 2011 μη γνωρίζοντας κατά πόσο το μπλοκ μου θα έχει ανταπόκριση στο κοινό, πόσο θα διαρκέσει και χωρίς να κάνω χρήση μέχρι σήμερα των social media που θα το έκαναν έτσι πιο γνωστό. Και η εξέλιξη των πραγμάτων με δικαίωσε!

Μου δίνει πολύ χαρά, όταν κοιτάζω –μέσα από τις Αναλύσεις της Google, στις οποίες έχω πρόσβαση- τον Παγκόσμιο Χάρτη και τις χώρες απ όπου προέρχονται οι αναγνώστες μου Έλληνες ή γνωρίζοντες την ελληνική. Συνήθως χρωματίζονται γαλάζια –δείγμα αναγνωσιμότητας- η Β. Αμερική (Καναδάς, ΗΠΑ), η Ρωσία: ευρωπαϊκή κι ασιατική, η Ουκρανία, η Δυτική Ευρώπη και η Κύπρος μας. Σπάνια η Αυστραλία (παρόλο που υπάρχουν τόσοι Έλληνες εκεί) και χώρες της Αφρικής (αναμενόμενο). Έχω εκπλαγεί με το πλήθος των αναγνωστών μου από την Ουκρανία αλλά και με τους λιγότερους αναγνώστες μου από κάθε γωνιά της γης π.χ Κίνα, Ιαπωνία, Ισραήλ, Ιορδανία, Ινδονησία και συγκεκριμένα από το Τιμόρ-Λεστέ, τις Φιλιππίνες, τα Αραβικά Εμιράτα , Ρουμανία, Πολωνία, Σουηδία, Βραζιλία, Παραγουάη και από περιοχές που δηλώνονται ως «άγνωστες» χωρίς να κατονομάζονται ! Και χαίρομαι πιο πολύ που ένα ελληνικό μπλογκ κρατά συντροφιά σε Έλληνες που βρίσκονται μακριά από την πατρίδα!

Αναγνωρίζω όμως ότι δεν έχει αναπτυχθεί , όπως θα επιθυμούσα, ο διάλογος με τους αναγνώστες μου, για τον οποίο βέβαια ευθύνομαι κι εγώ. Η μη εξοικείωση μου με τη χρήση των social media λειτουργεί ανασταλτικά για μένα.

Κάποτε με ρώτησε ένας φίλος πώς δουλεύω.

1.Πρώτα απ΄ όλα πρέπει να υπάρχει Κίνητρο για να ξεκινήσει κάποιος την ανάγνωση ενός βιβλίου. Κάτι πρέπει να τον τραβήξει σε αυτό. Γι αυτό κι εγώ παρακολουθώ την επικαιρότητα κι όταν κάτι τραβήξει το ενδιαφέρον μου είμαι ανοιχτή να το ψάξω, ίσως να το διαβάσω, και ίσως να καταγράψω την ανάγνωση μου πάνω σε αυτό και να τη δημοσιοποιήσω.

2. Η Ανάγνωση ενός βιβλίου δεν εξαντλείται όμως μόνο στην απλή Κατανόηση του περιεχομένου του αλλά προχωρά παραπέρα   στην Ανάλυση του. Και δω βρίσκεται η ομορφιά της ανάγνωσης, διότι μόνο αυτή προσφέρει το χρόνο να σταματήσει κάποιος να ξανασκεφτεί, να στοχαστεί, να κρίνει , να ταξιδεύσει νοερά σε τόπους και καταστάσεις που ο γραπτός λόγος του παρουσιάζει. Βοηθητικά μπορεί να υπογραμμίσω και σημειώσω στο περιθώριο των σελίδων πλαγιότιλους, εντυπώσεις ... που αυτό μου προκάλεσε. Με άλλα λόγια, προσπαθώ να καταλάβω όχι μόνο « Τί λέει ο συγγραφέας αλλά και Πώς το λέει, το διατυπώνει γλωσσικά; αλλά και Γιατί επέλεξε το θέμα αυτό, ποιος ο σκοπός του; από ποια οπτική  βλέπει, ερμηνεύει το θέμα αυτό; με ποια σειρά  οργανώνει την παρουσίαση του θέματος του ώστε να πείσει; Απαντώντας στα ερωτήματα αυτά τελικά αποκαλύπτεται το Τί κρύβεται πίσω από τις λέξεις του βιβλίου »!

3. Ακολουθεί η Σύνθεση καταγραφής της Ανάγνωσης, που σημαίνει συναρμολογώ σε ένα νέο κείμενο όσα έχω συγκρατήσει στη μνήμη μου διαβάζοντας το βιβλίο. Συμβουλεύομαι τις σημειώσεις μου, ξαναρίχνω ματιές στο βιβλίο κι αν χρειαστεί αναζητώ περισσότερες πληροφορίες στο Διαδίκτυο για τις τυχόν απορίες μου . Η Σύνθεση είναι μια δύσκολη διαδικασία διότι απαιτεί οργάνωση του υλικού, ιεράρχηση του και γλωσσική εκφραστική ικανότητα του γράφοντος, ώστε να αποδοθεί το πνεύμα του συγγραφέα και το βίωμα του αναγνώστη! Στόχος να δημιουργηθεί ένα ενιαίο κείμενο με πληρότητα, ενότητα, χωρίς να ξεφεύγει από τα όρια που θέτει το μυθιστόρημα, και που ο λόγος του θα κυλά φυσικά κι αβίαστα προκαλώντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη χωρίς περιττές φλυαρίες ούτε δυσνόητες πυκνώσεις. Πώς να χωρέσουν όμως στις λίγες σελίδες της καταγραφής της ανάγνωσης οι πάρα πολλές σελίδες του βιβλίου; ... Γι αυτό χρειάζονται σχεδιαγράμματα, διορθώσεις επί  διορθώσεων, εξάσκηση! 

4. Μια βιβλιοκριτική όμως περιλαμβάνει και την αξιολόγηση του συγγραφέα και του έργου του, η οποία είναι μεν υποκειμενική αλλά αν βασίζεται και σε αντικειμενικά κριτήρια είναι πιο σοβαρή. Προϋπόθεση της αξιολογησης είναι η ένταξη του συγγραφέα και του έργου του στην εποχή του για να βρούμε τι καινούργιο έφερε, ανακάλυψε. Αυτό το καινούργιο αποτελεί και το βασικό κριτήριο αξιολόγησης και προβάλλεται είτε με το θέμα που επέλεξε ο συγγραφέας είτε με την ερμηνεία που του δίνει είτε με τον τρόπο που χρησιμοποιεί τη γλώσσα για να το διατυπώσει είτε με όλα αυτά. Η σύγκριση με άλλα  έργα συγγραφέων -που έζησαν την ίδια εποχή ή και μεταγενέστερα - αναδεικνύει ή όχι τη διαφορά ποιότητας μεταξύ τους και αποτελεί άλλο κριτήριο αξιολόγησης. Σε αντίθεση η εστίαση μόνο στην υπόθεση ή στο μύθο του έργου δεν είναι αρκετή για να καταλάβει κάποιος την ουσία του έργου!

Αυτά τα λίγα «ζαλιστικά» ίσως για το φίλο που είχε την απορία να με ρωτήσει πώς δουλεύω τις εκτενείς βιβλιοπαρουσιάσεις μου, τις οποίες γράφω σημειωτέον ούτε κάτω από την πίεση του δημοσιογραφικού χρόνου ούτε για να κερδίσω χρήματα αλλά γεμίζοντας δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο μου. Η δε δημοσιοποίηση τους στο Διαδίκτυο μου πρόσφερε τη χαρά να μοιράζομαι με άλλους τις αναγνώσεις αυτές και να μη μένουν φυλακισμένες στον κλειστό χώρο του δωματίου μου! 

Υ.Γ: Τα στάδια αυτά ανάγνωσης και καταγραφής που αναφέρονται παραπάνω  περιέχονται στο ανέκδοτη μελέτη μου "Η καλλιέργεια της Κριτικής σκέψης μέσα από την ανάγνωση και τη γραφή"... Πιστεύω ότι το Διδακτικό Παιδαγωγικό Κίνημα της Κριτικής σκέψης που αναπτύσσεται κάποιες δεκαετίες τώρα  είναι μεγάλης σημασίας και δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο μέσα στις εκπαιδευτικές αίθουσες αλλά να απλώνεται  και στην κοινωνία σε όλες τις περιπτώσεις ανάγνωσης!