Ο ταχυδρόμος του Νερούδα, Αντόνιο Σκαρμέτα, Εκδ. Κλειθάριθμος, 2022

Προτού αρχίσω να διαβάζω το μυθιστόρημα «Ο Ταχυδρόμος του Νερούδα» του Χιλιανού συγγραφέα Αντόνιο Σκαρμέτα αναρωτιόμουνα , αν αυτό θα κατάφερνε να μου μεταδώσει τη συγκίνηση που αισθάνθηκα, όταν είδα την κινηματογραφική μεταφορά του έργου στη μεγάλη οθόνη με τίτλο il Postino στη δεκαετία του 1990. Αναρωτιόμουνα,  πώς  ο λόγος του συγγραφέα θα συναγωνιζόταν τις καλλιτεχνικές εικόνες της ταινίας, πώς  οι 150 μικρού μεγέθους σελίδες του μυθιστορήματος θα συναγωνίζονταν την   δυό ωρών διάρκειας ταινία, πώς η λογοτεχνία θα συναγωνίζονταν τον κινηματογράφο!

Τελικά στη συγκεκριμένη περίπτωση ο κινημαρογραφος κατάφερε να αποδώσει το πνεύμα του μυθιστορήματος, τους χαρακτήρες των ηρώων, το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον της εποχής, την προσωπικότητα του Νερούντα και πάνω απ΄όλα τη μαγεία της ποίησης του και γενικότερα της Ποίησης. Αν οι Τέχνες είναι αληθινές  μπορούν να συναγωνιστούν  ισάξια η μια την άλλη!

Λίγα για την υπόθεση του έργου και περισσότερα για τα μηνύματα του:

Το 1969 ο Μάριο Χιμένες, ένας νεαρός ψαράς στη νήσο Ίσλα Νέγκρα της μακρινής Χιλής «διορίζεται» ταχυδρόμος , επειδή ήταν από τους λίγους στο νησί που έξερε ανάγνωση και γραφή και επιπλέον είχε και ποδήλατο για να μπορεί να μεταφέρει την ογκώδη αλληλογραφία που δεχόταν ο  ποιητής  Πάμπλο Νερούδα κάτοικος κι αυτός της Νήσου Νέγκρα. Η γνωριμία του αγνού ψαρά με το μεγάλο ποιητή της Χιλής, ο θαυμασμός του γι αυτόν, οι απορίες του για πώς γράφεται η ποίηση και  τι χρειάζεται στον άνθρωπο, ο αυθορμητισμός και η επιμονή του να μάθει τα περί ποίησης, κάνουν τον ποιητή να τον προσέξει και η γνωριμία τους να εξελιχθεί σε φιλία.  Και καθώς η ζωή προχωρά,  ο Μάριο δεν διστάζει να απευθυνθεί στο φίλο του-ποιητή για να αντιμετωπίσει τα «δεινά» του έρωτα, όταν ερωτεύθηκε κεραυνοβόλα την όμορφη κι αισθησιακή συνομηλική του   Μπεατρίς Γκονζάλες! Μια σειρά από χαριτωμένα  επεισόδια  μεταξύ των ερωτευμένων και της αυστηρών ηθών πεθεράς του Μάριο που σε κάποια μπλέκουν  και τον ποητή, δοσμένα με πολύ χιούμορ,  αποκαλύπτουν στο Μάριο και στους αναγνώστες το ρόλο της ποίησης στον έρωτα και στην ομορφιά της  ζωής που σφύζει γύρω μας! Κι όταν λίγο αργότερα ο μαρξιστής  ποιητής προτείνεται για Πρόεδρος της Δημοκρατίας στη Χιλή, η πολιτική εισχωρεί στη ζωή του Μάριο και γίνεται αισθητή, ιδίως  μετά τις εκλογές του 1970, που ανέδειξαν τον αριστερό Σαλβατόρ Αλλιέντε ως  Πρόεδρο  της  χώρας μέχρι το πραξικόπημα και τη δολοφονία του τρία χρόνια αργότερα, το 1973. Και η ζωή του Μάριο ; κι αυτή  εξελλίσσεται ανάμεσα στα προσωπικά του όνειρα από τα οποία  δεν λείπει η αγάπη του για τον ποιητή που τον σημάδεψε, τις «βαριές» οικογενειακές του  ευθύνες και τα ταραχώδη πολιτικά  γεγονότα της  χώρας  του μέχρι που ... επί της οθόνης η συνέχεια,  λογοτεχνικής ή  κινηματογραφικής με διαφορετικό τέλος!     

        

Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας & Η Δύναμη της Γεωγραφίας Του Tim Marshall, Εκδ. Διόπτρα, Αθήνα 2019, 2021

Η ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων, αυτών που διαμορφώνουν τη ζωή  στα μεγάλα πλήθη των ανθρώπων και λαών, είναι ένα θέμα πολύ ενδιαφέρον, αφού μας αφορά όλους  αλλά και σχετικά δύσκολο στη προσέγγιση του, επειδή πολλοί παράγοντες επηρεάζουν το ξέσπασμα, την εξέλιξη και την έκβαση τους. Η ιστορική επιστήμη μέχρι τώρα έχει εστιάσει στο ρόλο των προσωπικοτήτων-ηγετών (πολιτικών, στρατιωτικών, πνευματικών), στην πορεία της οικονομίας (ανάπτυξη και κρίσεις της), στις ταξικές πολιτικές συγκρούσεις και στην αφύπνιση των λαών. Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες γεωπολιτικές θεωρίες, οι οποίες προσπαθούν να ερμηνεύσουν τις διεθνείς σχέσεις και την εξωτερική πολιτική των κρατών με βάση τον παράγοντα γεωγραφία και στην εποχή μας οι γεωπολιτικές ερμηνείες δεν λείπουν από μια σοβαρή συζήτηση για την εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων. Έτσι ο όρος «γεω-πολιτική» προστέθηκε στις οπτικές ερμηνείας των πολιτικών-ιστορικών γεγονότων!             

Με άλλα λόγια η γεωγραφική θέση μιας χώρας στον πλανήτη, το γεωγραφικό της ανάγλυφο (βουνά, ποτάμια, πεδιάδες, θάλασσες, νησιά...), το υπέδαφος της με τον ορυκτό πλούτο του αλλά και  ευρύτερα το κλίμα της χώρας, ο πληθυσμός που κατοικεί εκεί με τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του ( σύνθεση, μέγεθος, εθνική συνείδηση από την οποία εμφορείται, θρησκευτική πίστη, μορφωτικό επίπεδο, ανάπτυξη τεχνολογίας της,)  είναι  τα δεδομένα που έχει μια χώρα και τα οποία μετρούν για να παρθούν  διάφορες πολιτικές αποφάσεις και να διαμορφωθούν  στρατηγικές. Στη ζυγαριά της γεωπολιτικής όμως τίποτα δεν είναι  απόλυτα προβλέψιμο: μια χώρα μπορεί τους περιορισμούς που της θέτει η γεωγραφία να τους ακυρώσει μέσω της  τεχνολογίας της ή της πολιτικής βούλησης της ηγεσίας και λαού της ή της ανάπτυξης ναυτιλίας της κι ά. Επίσης το γεωπολιτικό ενδιαφέρον για μια περιοχή με την πάροδο του χρόνου και τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται κάθε φορά, δεν μένει πάντα σταθερό αλλά μπορεί να ατονήσει ή να ενισχυθεί ανάλογα.     

Ο Τιμ Μάρσαλ, Άγγλος δημοσιογράφος, που έχει εργαστεί ως πολεμικός ανταποκριτής στους πολέμους στη Βοσνία, Αφγανιστάν, Ιράκ, Λίβανο και έχει μελετήσει τις διεθνείς σχέσεις,  το 2015 εκδίδει το βιβλίο «Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας». Σε αυτό εξετάζει από τη σκοπιά της γεω-πολιτικής τα μεγάλα κράτη της Γης: Ρωσία, ΗΠΑ, Κίνα καθώς και την Ευρωπαϊκή Ένωση -Ε.Ε. Στη συνέχεια προσεγγίζει γεω-πολιτικά την Αφρικάνικη Ήπειρο,  στέκεται σε μερικά από τα 56 κράτη της: Κονγκό, Νιγηρία, Ν.Αφρική,  στην  υποσαχάρια ζώνη του Σαχέλ και στην Αιθιοπία. Ακολουθούν η Μέση Ανατολή, και σε αντιπαράθεση η Ινδία με το Πακιστάν, και η Ιαπωνία με τη χερσόνησο της Κορέας. Συνοπτικά παρουσιάζεται η Λατινική Αμερική με έμφαση στη Βραζιλία κι ακόμα  μια περιοχή του πλανήτη μας, ξεχασμένη μέχρι πρότινος που αποκτά τώρα όλο και περισσότερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον, αυτή της  Αρκτικής Θάλασσας! Η κλιματική αλλαγή, το σταδιακό λιώσιμο των πάγων της  μετατρέπουν όλο και μεγαλύτερη έκταση του ωκεανού της σε πλωτή θάλασσα για περισσότερους μήνες το χρόνο, συντομεύοντας αφάνταστα το ταξίδι από τον Βόρειο Ατλαντικό στον Βόρειο Ειρηνικό! 

Το επόμενο βιβλίο του «Η Δύναμη της Γεωγραφίας» μπορεί να θεωρηθεί συνέχεια του προηγούμενου, επειδή συμπληρώνει τη γεω-πολιτική οπτική του σε χώρες που δεν είχε σταθεί ιδιαίτερα στο πρώτο βιβλίο του. Η Αυστραλία είναι μια χώρα που απέκτησε τελευταία έντονο γεωπολιτικό ενδιαφέρον λόγω της γειτνίασης της με την Κίνα μέσω της Σινικής θάλασσας. Στη συνέχεια εξετάζεται το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, δυο χώρες που βρίσκονται από τη δεκαετία του 1980 σε αντιπαράθεση, ακολουθούν η Ελλάδα και η Τουρκία, μετά το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία και ακόμα ... μια περιοχή εκτός της Γήινης σφαίρας που τελευταία έχει αποκτήσει γεωπολιτικό ενδιαφέρον, αυτό του Διαστήματος!  Επί τροχάδην παρουσιάζω τα κύρια σημεία, κατά τη γνώμη μου, των δυο αυτών βιβλίων.  

Η Κλάρα και ο Ήλιος, Ισιγκούρο Καζούο, Εκδ. Ψυχογιός, 2021

           Το πολυδιαφημιζόμενο βιβλίο «Η Κλάρα και ο Ήλιος» του βραβευθέντος με Νόμπελ Λογοτεχνίας 2017 Βρετανού συγγραφέα, ιαπωνικής καταγωγής Κ. Ισιγκούρο με παραξένεψε αρκετά με το περιεχόμενιο του και τον τρόπο γραφής του! Ένα βιβλίο κάτι σαν  παραμύθι για ενήλικες κι εφήβους, ένα έργο επιστημονικής φαντασίας για το κοντινό μέλλον της ανθρωπότητας που περιστρέφεται γύρω από τη μεγάλη επανάσταση της Τεχνικής  Νοημοσύνης (ΤΝ)! Ένα μέλλον που φαντάζει εφιαλτικό αλλά και που αφήνει περιθώρια ελπίδας και φωτός. Ο συγραφέας, δέκτης των  θεωριών που ακούγονται σήμερα για τον ερχομό του μετα-ανθρώπου, που χάρη στις τεχνολογικές παρεμβάσεις στο ανθρώπινο σώμα (τροποποίηση DNA, εμφύτευση τσιπς και εργαλείων, χορήγηση χημικών ουσιών κλπ θα μπορεί να "αναβαθμίσει" πολλές ικανότητες του σωματικές, πνευματικές, συναισθηματικές για να γίνει δυνατότερος, εξυπνότερος κλπ, προβληματίζεται πολύ πάνω σε όλα αυτά κι αγωνιά κατά πόσο και πώς η Τ.Ν μπορεί να επηρεάσει το άτομο και τις κοινωνίες και θέτει ερωτήματα για τα ηθικά όρια χρήσης των τεχνολογιών αυτών !

      Ο μύθος του έργου διαδραματίζεται σε έναν αδιευκρίνιστο χώρο και χρόνο παραπέμποντας όμως σε μια πολύ αναπτυγμένη τεχνολογικά κοινωνία, ώστε να μπορεί να κατασκευάζει ανθρωποειδή ρομπότ που χρησιμοποιούνται ως προσωπικοί Τεχνητοί Φίλοι ( ΤΦ) εφήβων! Η Κλάρα είναι μια τέτοια ΤΦ, που την αγόρασε από ένα κατάστημα η Τζόσι για να της κρατά συντροφιά. Η Κλάρα είναι προγραμματισμένη να παρακολουθεί προσεκτικά τα πάντα γύρω της , περιβάλλον και συμπεριφορές ανθρώπων, να  τα καταγράφει με το δικό της γεωμετρικό τρόπο στον εγκέφαλο της  και να μαθαίνει γρήγορα, συνδυάζοντας σκέψεις με τον απλό αφοπλιστικά λογικό τρόπο της χωρίς πονηριές, όπως το μικρό παιδί, και να βγάζει συμπεράσματα. Επιπλέον διαθέτει συναισθηματική νοημοσύνη, περπατά, κι όταν της απευθύνουν το λόγο απαντά! Ήδη στην  εποχή μας χρησιμοποιούνται πλήθος εφαρμογών ΤΝ, γιατί λοιπόν κι όχι κι ένα ανθρωποειδές ρομπότ φίλος στο κοντινό μέλλον; σκέπτονται κάποιοι επιστήμονες της υψηλής τεχνολογίας!  Αν παλαιότερα μέσα από  το σχήμα της προσωποποίησης αποκτούσαν φωνή και ανθρώπινη συμπεριφορά τα πουλιά και τα ζώα, σε μια πολύ τεχνολογικά εξελιγμένη εποχή γιατί οχι  ένα ρομπότ που να σκέπτεται και να μιλά με βάση ένα πρόγραμμα αλγορίθμων;  Με τρομάζει το γεγονός τα παιδιά να έχουν ανάγκη ένα ρομπότ για φίλο εκτοπίζοντας από τη ζωή τους  την αυθόρμητη  παρέα και φιλία με άλλα παιδιά!