Ανθρώπινα Δικαιώματα, δοκίμιο της Αγγελικής Σούλη

   ΜΕΡΟΣ Α΄

          Μια από τις μεγαλύτερες ηθικές,  πολιτικές και νομικές κατακτήσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι η αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δηλαδή ότι όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως  εθνικότητας, θρησκείας, γλώσσας, καταγωγής κλπ δικαιούνται να απολαμβάνουν ορισμένα θεμελιώδη αγαθά: ως άτομο (ελευθερία, ισότητα), ως πολίτης (εκλέγειν -εκλέγεσθαι, συναθροίζεσθαι), ως μέλος της κοινωνίας (κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά), επειδή και μόνο γεννήθηκαν άνθρωποι  για να μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια και να μη ξεπέφτουν στο επίπεδο του ζώου.

       Κατά το 18ο αιώνα δυο καινούργιες λέξεις-έννοιες εμφανίζονται στο λεξιλόγιο των λαών της Δύσης "τα Ανθρώπινα Δικαιώματα" (Α.Δ.) που έμελλαν να γίνουν η προμετωπίδα δυο επαναστάσεων της Αμερικάνικης και μετά από λίγο της Γαλλικής γιατί ζητούσαν αδιανόητα πράγματα για την καθεστηκυία τάξη του Μεσαίωνα.  Τα ανθρώπινα δικαιώματα διαλαλούσαν ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι μεταξύ τους και δεν επιτρέπεται κάποιοι να είναι δούλοι των ευγενών και των προνομίων τους! Οι κοινωνίες απαιτούν έναν νέο τρόπο οργάνωσης, δημοκρατικό πια, που να είναι βασισμένος στη λογική και στο φυσικό δίκαιο. Οι άνθρωποι πρέπει να εκλέγουν τους κυβερνήτες τους, κι αν αυτοί δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα του λαού, τότε ο λαός έχει δικαίωμα να τους ανατρέπει και να εκλέγει άλλους! Απαιτούν νόμους και Σύνταγμα που θα τους προστατεύουν από τις αυθαιρεσίες των ισχυρών! Όσα σήμερα θεωρούνται αυτονόητα, πριν από 250 χρόνια θεωρούνταν αδιανότητα πράγματα! 
Πρωτεργάτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούνται οι διαφωτιστές. Για παράδειγμα ο Βολταίρος πρόβαλε κάποιες από τις αξίες που θεωρούνται Α.Δ. (όπως ελευθερία λόγου και ανεξιθρησκεία), ο Μοντεσκιέ  πρόβαλε πώς μπορούμε να υπερασπιστούμε τα Α.Δ (μοιράζοντας την εξουσία στα τρία: εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική, ώστε  να μην υπάρχει συγκεντρωτισμός της σε ένα πρόσωπο που είναι ανεξέλεγκτο), και ο Ρουσσό με τη θεωρία του περί ισότητας πρόβαλε ότι τα Α.Δ. είναι  απαραίτητα γιατί περιορίζουν τις ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων. Μεταξύ αυτών αξίζει να μνημονευθεί κι ο Τόμας Πέιν (1737-1809), ένας Άγγλος κατασκευαστής κορσέδων και γεφυρών, ανθρωπιστής και ορθολογιστής, που μετανάστευσε στη Φιλαδέλφεια της Βόρειας Αμερικής, λίγο πριν την ανεξαρτησία των ΗΠΑ και ο οποίος συνέβαλε με τα έργα του "Κοινή Λογική", "Κρίση" και "Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα" και την πολιτική δράση του στη διάδοση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις ΗΠΑ και στη Γαλλία. Βέβαια η εμφάνιση του "φυσικού δικαίου" κατά τον 17ο αιώνα σε αντιδιαστολή με το θεοκρατικό πνεύμα του Μεσαίωνα μαζί με την επικράτηση του ορθολογισμού που  άρχισε να ερμηνεύει την εξέλιξη και διαμόρφωση των κοινωνιών είχαν προετοιμάσει το έδαφος για την εμφάνιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
 Ανθρώπινο δικαίωμα λοιπόν, ετυμολογικά σημαίνει ότι «ο άνθρωπος δικαιούται» αφότου γεννηθεί να προστατεύεται η ζωή του και να μην μπορεί κάποιος να του την αφαιρέσει, να μην γίνεται δούλος ή δουλοπάροικος κάποιων ισχυρών αλλά να είναι ελεύθερος για να αποφασίζει ο ίδιος για τη ζωή του. Ακόμα είναι ίσος με τους συνανθρώπους του και έχει το δικαίωμα  να εκλέγει τους κυβερνήτες του και να εκλέγεται κι ο ίδιος, αν επιθυμεί. Με άλλα λόγια «ο άνθρωπος δικαιούται» ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, τα λεγόμενα θεμελιώδη, τα οποία αποτέλεσαν και την πρώτη γενιά Α.Δ. Τότε συντάσσεται η "Διακήρυξη Ανεξαρτησίας" των ΗΠΑ το 1776, και στη Γαλλία η «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» το 1789 έχοντας σκοπό  να προστατεύσουν τον άνθρωπο από τις αυταρχικές εξουσίες των ισχυρών και του κράτους. 

Στη συνέχεια η εμφάνιση στη Δύση της βιομηχανικής επανάστασης και μαζί της και της εργατικής τάξης, η οποία ζει όμως υπό αντίξοες συνθήκες και το ξέσπασμα της Οκτωβριανής επανάστασης στη Ρωσία το 1917 κάνουν επιτακτική την εμφάνιση της δεύτερης  γενιάς δικαιωμάτων, η οποία  περιλαμβάνει τα λεγόμενα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, όπως της εργασίας, της παιδείας, της υγειονομικής περίθαλψης, της κοινωνικής ασφάλισης, των πολιτιστικών αγαθών. Το κράτος τώρα έχει την υποχρέωση να κατοχυρώσει με νόμους την υποχρεωτική εκπαίδευση, το οκτάωρο εργασίας, τον ελεύθερο χρόνο ... μέχρι που και το ίδιο μετασχηματίζεται στο λεγόμενο "κοινωνικό κράτος" ή «κράτος πρόνοιας» που προνοεί για συντάξεις, ασφάλιση, επιδόματα και τόσα άλλα των πολιτών του! Το 1948 μετά το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, ο νεοσύστατος Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ψήφισε την «Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου» συνθέτοντας σε 30 άρθρα την πρώτη και τη δεύτερη γενιά των δικαιωμάτων.

Η τρίτη γενιά δικαιωμάτων εμφανίζεται προς τα τέλη του 20^ου αιώνα και προκύπτει από την τεχνολογική εξέλιξη, την ανάπτυξη στις βιοϊατρικές επιστήμες και τη γενετική, την παγκοσμιοποίηση, οι οποίες δημιούργησαν νέες συνθήκες ζωής και προβλήματα τα οποία για να αντιμετωπιστούν απαιτούν τη συνεργασία  και αλληλεγγύη των λαών της  γης, διότι κανένας λαός δεν μπορεί να τα λύσει μόνος του.  Το οικολογικό πρόβλημα, τα βιοηθικά προβλήματα που θέτει π.χ η κλωνοποίηση, οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί και το δικαίωμα να αποφασίζουν οι λαοί κι όχι οι πολυεθνικές για τη χρήση τους στη διατροφή  και στην καλλιέργεια τους, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών και η παγκόσμια ειρήνη, η προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μερικά από τα θέματα που απασχολούν την τρίτη γενιά δικαιωμάτων.

             Η αξία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι πάρα πολύ μεγάλη, διότι πρώτα απ’ όλα  προστατεύουν την ανθρώπινη ζωή και την προάγουν. Για την αναγκαιότητα τους αυτή χαρακτηρίζονται  αδιαπραγμάτευτα, αναπαλλοτρίωτα, απαράγραπτα, αναφαίρετα, αφού η καταπάτηση τους  οδηγεί σε δουλεία, τυραννία, βασανιστήρια, διώξεις, φυλακίσεις, αναλφαβητισμό, ρατσιστικές συμπεριφορές κλπ. Πολύ μελάνι και αίμα έχει χυθεί για να διαφωτιστούν οι άνθρωποι και να κατοχυρωθούν πολλά από αυτά. Ας αναλογιστούμε πόσοι λίγοι τα απολάμβαναν, ως προνόμια, κατά την αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα και πόσοι περισσότεροι στα νεώτερα χρόνια με την εξάπλωση τους. Αγώνες πολιτικοί, απεργίες, εξεγέρσεις λαών κατά των καταπιεστών τους έγιναν για να  απελευθερωθούν λαοί, να καταργηθεί η δουλεία, να αποκτήσουν όλοι οι άνθρωποι δικαίωμα ψήφου, ελευθεροτυπία, ανεξιθρησκεία, να εκλείψει ο αναλφαβητισμός, και να δημιουργηθεί στην Ευρώπη στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα το λεγόμενο «κράτος πρόνοιας» που εξασφάλιζε δωρεάν παιδεία και κοινωνική ασφάλιση, υγειονομική περίθαλψη στους πολίτες του, κάτι που δυστυχώς  σήμερα τείνει να καταργηθεί.

Εκτός όμως από την ανθρωπιστική αξία τους  τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν τον πυρήνα της πολιτικής ηθικής σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είναι μόνο λόγια αλλά τα περισσότερα από αυτά έχουν κατοχυρωθεί με νόμους. Από τη στιγμή που ψηφίστηκε η «Οικουμενική  Διακήρυξη των Α.Δ»  το 1948 απ’ όλα τα κράτη-μέλη του Ο.Η.Ε τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν αναγορευθεί  πια σε παγκόσμιες αξίες και ο ΟΗΕ έχει αναγορευθεί παγκόσμιος θεσμικός προστάτης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.  Λίγο αργότερα με τη Συνθήκη του Ελσίνσκι το 1965 αναγνωρίζονται ως  εκείνες οι αρχές που ρυθμίζουν την πολιτική ζωή των κρατών αλλά και της παγκόσμιας κοινότητας. ΄Έτσι τα Α.Δ. καταγράφτηκαν στα εθνικά Συντάγματα κάθε χώρας κι έγιναν η βάση για το εθνικό, το περιφερειακό και το διεθνές δίκαιο. Ακόμα καθοδηγούν τη δράση πολλών μη κυβερνητικών οργανώσεων. Με άλλα λόγια στα ανθρώπινα δικαιώματα στηρίζεται η διεθνής έννομη τάξη και οι συνταγματικοί θεσμοί μας. Ανάγονται σε αξίες που στην εποχή της παγκοσμιοποίησης  προσφέρουν τις γενικές αρχές συνεννόησης των λαών για να λύνουν τις διαφορές τους και να θέτουν κοινούς στόχους. 

   Τέλος τα ανθρώπινα δικαιώματα διασφαλίζουν την πολυ-πολιτισμική έκφραση της ανθρωπότητας, παρόλο που κάποιοι στον Τρίτο Κόσμο τα αμφισβητούν ως δυτικές αξίες αντίθετες στις τοπικές παραδόσεις τους, όπως για παράδειγμα, όταν αναγνωρίζουν δικαιώματα στις γυναίκες. Τα Α.Δ. όμως καλλιεργούν την ανοχή στο διαφορετικό με το να αναγνωρίζουν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι  και  ότι έχουν την ελευθερία να εκφραστούν, να επιλέξουν θρησκεία, να εκλέξουν αντιπροσώπους. Έτσι καταπολεμούν εθνικές και θρησκευτικές προκαταλήψεις και στερεότυπα και συμβάλλουν στο διάλογο και στην εδραίωση της δημοκρατίας. Με πολλούς τρόπους λοιπόν τα ανθρώπινα δικαιώματα συμβάλλουν στην πρόοδο της ανθρωπότητας και στην επικράτηση μιας γνήσιας παγκοσμιοποίησης.

ΜΕΡΟΣ  Β΄

          

         Αν και στα λόγια όλοι τάσσονται υπέρ των δικαιωμάτων εν τούτοις είναι πολλοί αυτοί που φέρονται κατά των  Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και σχηματικά χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, σε αυτούς που τα καταπατούν απροκάλυπτα αλλά και σε αυτούς που αμφισβητούν την ύπαρξη τους ή την αξία τους. Χιλιάδες παραδείγματα καταπάτησης δικαιωμάτων αντλούμε από την  παγκόσμια ιστορία. Μια μεγάλη κατηγορία καταπάτησης δικαιωμάτων σχετίζονται με τις διώξεις ανθρώπων ιδεολογικά αντιφρονούντων προς το αυταρχικό καθεστώς της πατρίδας τους (δικτατορικό, θεοκρατικό): Φυλακίσεις, βασανισμοί, εξορίες, δολοφονίες μέχρι που πολλοί αναγκάζονται να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς αλλά και κατάργηση του εκλέγειν και εκλέγεσθαι ή εκλογές βίας και νοθείας, λογοκρισία Τύπου... Μια άλλη κατηγορία δικαιωμάτων σχετίζονται με τα  εγκλήματα πολέμου: βομβαρδισμός άμαχου πληθυσμού, καταστροφή μνημείων πολιτισμού, δολοφονία αιχμαλώτων, γενοκτονία... Μια άλλη κατηγορία παραβιάσεων αφορά τις λεγόμενες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες του Τρίτου Κόσμου αλλά και του Τέταρτου Κόσμου όπως χαρακτηρίζονται οι ζώντες στο περιθώριο των κοινωνιών των αναπτυγμένων χωρών της Δύσης, όπως γυναίκες, παιδιά, μακροχρόνια άνεργοι, άστεγοι,  πρόσφυγες, μετανάστες: παιδική εργασία, άνιση αμοιβή για ίση εργασία, βία κατά των γυναικών, στέρηση υγειονομικής περίθαλψης,  αλλά και για τους πρόσφυγες - μετανάστες στέρηση διδασκαλίας της μητρικής τους γλώσσας, λατρείας στο θεό τους και ρατσισμός. Από τις παραβιάσεις δεν μπορούν να λείπουν ο θρησκευτικός προσηλυτισμός, η μόλυνση του περιβάλλοντος και γενικά, θα λέγαμε ότι ο κατάλογος των παραβιάσεων δεν έχει τελειωμό!

           Όσοι πάλι αμφισβητούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, προβάλλουν ότι αυτά είναι κενά περιεχομένου, λόγια μόνο στα χείλη προπαγανδιστών, ευχολόγια και συνθήματα που εξυπηρετούν τη λαϊκίστικη πολιτική της εκάστοτε εξουσίας και ισχυρίζονται ότι η εφαρμογή τους  εξαρτάται από τη θέληση των ισχυρών της Γης. Η άποψη αυτή προβάλλει συγκεκριμένα γεγονότα καταπάτησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων –και καλά κάνει- αλλά  αποσιωπά  την προσφορά των δικαιωμάτων και θέλει να ξεχνά πώς θα ήταν η ζωή της ανθρωπότητας με την παντελή απουσία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 

Τέλος τα ανθρώπινα δικαιώματα αμφισβητούνται και  από ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού  του Τρίτου Κόσμου, οι οποίοι πιστεύουν,  ότι η ανεπτυγμένη Δύση μέσω αυτών προσπαθεί να επιβάλλει τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό της στις υποανάπτυκτες χώρες. Οι απόψεις αυτές όμως εκπορεύονται από εθνικιστικούς και μη δημοκρατικούς πολιτικούς φορείς ή στην καλύτερη περίπτωση απ΄όσους έχουν άγνοια της τεράστιας σημασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για παράδειγμα είναι γεγονός ότι όλοι οι πολιτισμοί σέβονται κι αναγνωρίζουν τον Άνθρωπο ως τη μέγιστη αξία επί γης και φροντίζουν για την προστασία της ζωής, της υγείας κλπ. Εξάλλου το δικαίωμα στην ανεξιθρησκεία, στην προστασία της κοινής πολιτισμικής κληρονομιάς, του περιβάλλοντος και άλλα αναγνωρίζουν την ελευθερία επιλογής θρησκείας και το σεβασμό σε κάθε διαφορετικό πολιτισμό. Τώρα αν στις  παραδόσεις κάποιων λαών υπάρχουν αντιλήψεις και στερεότυπα π.χ για την κατώτερη θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία, ας αναρωτηθούν μήπως οι αντιλήψεις αυτές είναι αναχρονιστικές. Ναί στο σεβασμό της παράδοσης αλλά όχι στην τυφλή αποδοχή της.

    ΜΕΡΟΣ Γ΄

                  Ο αγώνας υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σήμερα είναι διμέτωπος: αγώνας  εναντίον αυτών που τα καταπατούν απροκάλυπτα, αλλά και αγώνας εναντίον αυτών που τα αμφισβητούν κλονίζοντας την πίστη στην αξία και αποτελεσματικότητα τους. Ο κάθε άνθρωπος οφείλει να ευαισθητοποιηθεί στα ανθρώπινα δικαιώματα και να συνειδητοποιήσει ότι αυτά δεν χαρίζονται αλλά κατακτώνται μέσα από τη μόρφωση, από την οικονομική ενδυνάμωση κάθε ατόμου και κάθε λαού, και μέσα από αγώνες προσωπικούς, πολιτικούς, εθνικούς.
 Μια διάσταση των Δικαιωμάτων που αποσιωπάται συχνά είναι η σχέση τους με τα καθήκοντα ή υποχρεώσεις του ανθρώπου. Ενώ καθήκοντα και δικαιώματα φαντάζουν ως αντίθετες έννοιες, καταβάθος αυτές αλληλοσυμπληρώνονται. Με τα δικαιώματα απαιτούμε εμείς από τους άλλους (ανθρώπους, κοινωνία, κράτος) τα «αγαθά» που δικαιούμαστε ως άνθρωποι ενώ με τα καθήκοντα είμαστε υποχρεωμένοι εμείς να προσφέρουμε  στους άλλους τα «αγαθά» που δικαιούνται αυτοί. Για παράδειγμα  αν κάποιος έχει δικαίωμα ως πολίτης  να ψηφίζει, συγχρόνως όμως έχει και καθήκον να μη φανατίζεται ούτε να αδιαφορεί για τα κοινά αλλά να ενημερώνεται και να κρίνει αναζητώντας την αλήθεια. Αν απαιτώ το δικαίωμα να προστατεύεται η ζωή μου, τότε  κι εγώ  έχω υποχρέωση να σέβομαι τις ζωές των άλλων. Αν απαιτώ να απολαμβάνω υγιεινή διατροφή τότε έχω καθήκον να προστατεύω τη γη από τη μόλυνση, αν έχω δικαίωμα στη μόρφωση τότε έχω υποχρέωση να σέβομαι τη φοίτηση στα σχολεία και να απαιτώ από την πολιτεία την αναβάθμιση της. Έτσι η σχέση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων είναι διαλεκτική αφού η τήρηση των μεν επηρεάζει την τήρηση και των άλλων. Πάντα επίκαιρη η ρήση του Βολταίρου «διαφωνώ με ό,τι λές αλλά θα υπερασπιστώ το δικαίωμα σου να το λες». 

              Ακόμα οι μη κυβερνητικές οργανώσεις -όπως Διεθνής Αμνηστεία, Γιατροί χωρίς σύνορα, Green Peace, Action Aid, Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση, Ρατσισμός SOS κλπ- μπορούν να αναλάβουν τετραπλό ρόλο: πρώτον καταγγέλλουν τις παραβιάσεις των Δικαιωμάτων, δεύτερον διαφωτίζουν την κοινή γνώμη γι αυτά, τρίτον αναλαμβάνουν δράσεις κι ασκούν πίεση σε κυβερνήσεις υπέρ των Δικαιωμάτων. Καθοριστικό όμως για την προάσπιση των Δικαιωμάτων είναι η οικονομική και πνευματική ανάπτυξη ενός λαού σε αντίθεση με υποανάπτυκτους λαούς στους οποίους παρατηρούνται συχνότατα παραβιάσεις των Δικαιωμάτων τους. Γενικότερα η αφύπνιση της «Κοινωνίας των Πολιτών» συμβάλλει στην προάσπιση και κατοχύρωση των Δικαιωμάτων τους.

           Η  Πολιτεία με την καταγραφή των Α.Δ  στο  Εθνικό Σύνταγμα της και η ρύθμιση του Περιφερειακού αλλά και Διεθνούς Δικαίου με βάση τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αποτελούν  ισχυρότατο όπλο στην υπεράσπιση τους. Έτσι τα αναγνωρίζουν και να κατοχυρώνουν, αναγκάζουν όσους τα παραβαίνουν να λογοδοτούν στα δικαστήρια και να τιμωρούνται. Επίσης η διδασκαλία των Α.Δ στα σχολεία και στα Πανεπιστήμια, η διάδοση τους μέσα από την Τέχνη (κινηματογραφικές ταινίες, λογοτεχνικά έργα, μουσική και τραγούδια...), η υπεράσπιση τους μέσα από το Τύπο, έντυπο κι ηλεκτρονικό, είναι μερικοί τρόποι προάσπισης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

          Τέλος ο ΟΗΕ, είναι ο μόνος παγκόσμιος θεσμικός προστάτης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που σ' αυτόν λογοδοτούν ακόμα και κράτη που τα καταπατούν κατάφωρα, όπως στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου με έδρα το Στρασβούργο. Για την προστασία τους επίσης ο ΟΗΕ έχει θεσπίσει όργανα, όπως τη Unicef  για την καταπολέμηση της πείνας και του αναλφαβητισμού, την Unesco για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και των μνημείων της Φύσης, την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες.  Στην προσπάθεια του όμως αυτή ο ΟΗΕ συναντά και εμπόδια από τους ισχυρούς της γης, ώστε συχνά έχει χαρακτηριστεί ως «ο γίγαντας με τα δεμένα χέρια». 

Κλείνοντας παραθέτω την άποψη ενός Έλληνα διανοητή του Π. Κονδύλη ότι μόνο ένα παγκόσμιο κράτος θα μπορούσε να διασφαλίσει το όραμα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δηλαδή όλοι οι άνθρωποι επί γης να απολαμβάνουν όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπου κι αν βρίσκονται στη γη. Το εθνικό κράτος, αν κι ανέδειξε την έννοια του φυσικού δικαίου κι ως τούτου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δυστυχώς αδυνατεί να εκπληρώσει το όραμα αυτό. Για παράδειγμα αν παραχωρήσει πολιτικά δικαιώματα σε όλους τους μη πολίτες του (μετανάστες, πρόσφυγες), τότε κινδυνεύει να πληγεί η εθνική κυριαρχία του. Ακόμα τα εθνικά σύνορα θέτουν χωρικό όριο στην υπεράσπιση τους, αφού ένα εθνικό κράτος δεν μπορεί να παρεμβαίνει στα εσωτερικά ενός άλλου κράτους για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα πολιτών αλλοεθνών που καταπατώνται εκεί.

              Η σχέση του εθνικού κράτους με τα Α.Δ. είναι ισχυρή, διαρκής και ενίοτε κι αντιφατική. Το εθνικό κράτος από τη μια προστατεύει τα Α.Δ. φροντίζοντας για την παιδεία, την εργασία, την υγειονομική περίθαλψη των πολιτών του, την προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς και γενικά  καταγράφοντας τα στο Σύνταγμα αυτά διαπερνούν κι εκφράζουν τη νομοθεσία της χώρας. Η αλήθεια είναι ότι τα Α.Δ εμφανίστηκαν μαζί με τη διαμόρφωση του εθνικού κράτους, όταν ο Διαφωτισμός πρωτομίλησε για το Φυσικό Δίκαιο και η Αμερικάνικη, Γαλλική Επανάσταση θεσμοθέτησαν τα ατομικά και  πολιτικά δικαιώματα του ανθρώπου.
 Συμβαίνει όμως και το αντίθετο, τα αυταρχικά καθεστώτα να καταπατούν τα Α.Δ κυρίως σε περιπτώσεις, όταν φυλακίζονται και βασανίζονται ιδεολογικά αντιφρονούντες ή επιβάλλεται λογοκρισία στο Τύπο κι άλλα. Τέλος η αλήθεια είναι ότι το εθνικό κράτος αδυνατεί μόνο του να προστατεύσει αποτελεσματικά τα δικαιώματα 3^ης γενιάς, τα οποία απαιτούν τη συνεργασία πολλών κρατών, όπως είναι η κλιματική αλλαγή κλπ και επίσης αδυνατεί να  προστατεύσει όλα τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων της γης ανεξάρτητα από το πού κατοικούν αυτοί.   Κάθε κράτος αδυνατεί να παραχωρήσει τα πολιτικά κι αστικά δικαιώματα σε μη πολίτες του διότι τότε κινδυνεύει να διαλυθεί αλλά και κάθε κράτος δεν μπορεί να επεμβαίνει στα εσωτερικά άλλων κρατών για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των πολιτών που καταπατώνται εκεί.

       

«Χρειάζεται όμως πολύς δρόμος ακόμα για να μπορούν όλοι οι άνθρωποι της γης ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας, γλώσσας, φύλου, καταγωγής,ας, οικονομικής και κοινωνικής θέσης… να μπορούν να απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα, όπου κι αν βρίσκονται ή μετακινούνται επί της γης σε οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου». Αυτή η θέση, που φαντάζει ουτοπική, αποτελεί εξάλλου και το όραμα  των  ανθρώπινων  δικαιωμάτων. «Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχουν σύνορα» η φράση-μοτίβο που έθεσε ο ΟΗΕ πάνω στην αφίσα που εξέδωσε το 1998 για την επέτειο 50 χρόνων από την «Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». Όραμα θα αντιτείνουν κάποιοι αλλά η ζωή και η Ιστορία έχουν ανάγκη τα οράματα για να πορευτούν και τους αγώνες για να τα υλοποιούν και  να προοδεύουν!

Κλείνω  το παρόν δοκίμιο με το διάλογο μεταξύ του Γάλλου επαναστάτη και εκδότη εφημερίδας Ντεμουλέν και ενός συγκρατούμενου του, όταν βρέθηκαν στη φυλακή κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας  και απειλούνταν να οδηγηθούν στη λαιμητόμο., όπως κι έγινε!

Ντεμουλέν: δεν μπορούν να μας σκοτώσουν, έχουμε  ανθρώπινα δικαιώματα που υπερασπίζονται τη ζωή, την ελευθερία του λόγου ...

Συγκρατούμενος : έχουμε ανθρώπινα δικαιώματα όσο καιρό μπορούμε και τα υπερασπιζόμαστε (εμείς και η Πολιτεία, αν είναι δημοκρατική , υπονοώντας)!   

                                             &              &                & 

 Κατά τις πρώτες  δεκαετίες του 21ου αιώνα μια νέα λέξη-έννοια εισήλθε στο λεξιλόγιο των χωρών της Δύσης κι άρχισε να διαδίδεται ο  λεγόμενος Δικαιωματισμός που συνδέθηκε με το κίνημα της Woke κουλτούρας, από τον αόριστο του αγγλικού ρήματος wake, που σημαίνει "Ξυπνίστε" όσοι αισθάνεσθε καταπιεσμένοι λόγω φυλής και φύλου. Κι ενώ στην αρχή  απευθυνόταν στη μαύρη φυλή και στους γκέι και στις λεσβίες που ζητούσαν ίσα δικαιώματα με τους άλλους με την πάροδο του χρόνου το κίνημα αυτό επεκτάθηκε πολύ περιλαμβάνοντας στους κόλπους του την επονομαζόμενη κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ (λεσβίες, ομοφυλόφυλοι, τρανς, κουίνς, ινσεξουαλ ) που ανέπτυξαν ολόκληρη θεωρία για τα κοινωνικά φύλα που έρχονται σε διάσταση με τα βιολογικά φύλα το αρσενικό και το θηλυκό, απαιτώντας δικαιώματα το καθένα, όπως τα βιολογικά. 'Οσον αφορά  τη μαύρη φυλή το κίνημα εισήγαγε τον όρο απο-αποικιοποίηση απορρίπτοντας συλλήβδην κάθε στοιχείο πολιτιστικό που εισήγαγαν οι άποικοι στη χώρα τους στα έθιμα, στα μνημεία τους, στη γλώσσα τους κλπ. Δεν θα επεκταθώ περισσότερο στη Γουόκ κουλτούρα αλλά μέσα στο πνεύμα της μπορεί να γίνει κατανοητός ο Δικαιωματισμός που ζητά δικαιώματα για όλες αυτές τις κοινότητες κάνοντας ασαφείς τις διεκδικήσεις τους και τα όρια τους εισάγοντας και τον όρο συμπερίληψη. Κάποια  παραδείγματα γνωστά: Έχουν δικαίωμα τα ομόφυλα ζευγάρια να αποκτούν παιδιά;  Έχουν δικαίωμα οι γυναίκες να απαιτούν να ξαναγραφούν τα βιβλία έτσι ώστε να μην επικρατεί το αρσενικό γένος σε βάρος του θηλυκού;  Τελικά μεγάλη συζήτηση έχει ξεσπάσει περί του δικαιωματισμού.