Τζον Λε Καρέ: «Η Σήραγγα των Περιστεριών», Ιστορίες από τη ζωή μου", Εκδ. Bell, Αθήνα, Β. εκδ. 2020

Το μυθιστόρημα κατασκοπείας και το τί συμβαίνει στα άδυτα των Μυστικών Υπηρεσιών με τα επικίνδυνα παιχνίδια εξαπάτησης που παίζουν οι κατάσκοποι πάντα  προκαλούσε το δέος των απλών ανθρώπων. Το μυθιστόρημα κατασκοπείας δεν ταυτίζεται με το αμιγώς αστυνομικό μυθιστόρημα στο οποίο η Αστυνομία ερευνά και εξιχνιάζει εγκλήματα-μυστήρια που άπτονται του Ποινικού Δικαίου, αν και συχνά τα όρια μεταξύ αυτών των δυο ειδών δεν είναι πάντα. Το μυθιστόρημα κατασκοπείας ασχολείται με την κρατική κι ευρύτερα πολιτική και οικονομική εξουσία και τις μυστικές μεθοδεύσεις που χρησιμοποιεί προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς της. Συνήθως είναι γραμμένο από πρώην ή εν ενεργεία κατασκόπους κι  αυτονομείται ως είδος από τις αρχές του 20^ου αιώνα.[1]

Ο Τζον Λε Καρέ (1931-2020) λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Βρετανού Ντέιβιντ Κόρνγουελ, πρώην κατάσκοπος κι ο ίδιος των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών από το 1956 ως το 1964, ανανεώνει το μυθιστόρημα κατασκοπείας, το φέρνει  κοντά στο σύγχρονο αναγνώστη. Οι ιστορίες του εμπνέονται από τη σύγχρονη πολιτική ιστορία του δεύτερου μισού του 20^ου αιώνα : Ψυχρός πόλεμος, μεταψυχροπολεμική εποχή και παγκοσμιοποίηση, μετααποκιοκρατία,  (πόλεμος στο Βιετνάμ, σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης, ισλαμικός φονταμενταλισμός, εμπόριο όπλων και ναρκωτικών, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, φαρμακοβιομηχανίες κι άλλα). Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που πολλά μυθιστορήματα του έχουν μεταφερθεί στο κινηματογράφο πχ. «Ο Κατάσκοπος που γύρισε από το Κρύο», «Ο Επίμονος Κηπουρός», «Ο Ράφτης του Παναμά» ενώ άλλα έχουν διασκευαστεί ως τηλεοπτικές σειρές.

Οι ήρωες -πράκτορες του Καρέ βρίσκονται στον αντίποδα του Τζέιμς Μπόντ -του πράκτορα που έπλασε ο ‘Ιαν Φλέμινγκ και κυρίως το Χόλυγουντ, του δυναμικού γοητευτικού άντρα που του άρεσαν οι γυναίκες, η ωραία ζωή, τα γρήγορα αυτοκίνητα και που σκότωνε όμως τους εχθρούς στα πλαίσια των καθηκόντων  που αναλάμβανε. Οι πράκτορες του Καρέ αντίθετα είναι άνθρωποι με προτερήματα και ελαττώματα, τολμηροί αλλά και συμφεροντολόγοι,, αμοραλιστές, συνήθως πολιτικοί, δημοσιογράφοι, κρατικοί υπάλληλοι, υπάλληλοι πρεσβειών ...  που στρατολογούνται για να υπηρετήσουν την πατρίδα με το δικό τους βέβαια τρόπο όπως πιστεύουν, που μπορούν να προδοθούν από συνεργάτες τους αλλά και να προδώσουν άλλους.     

 Παρουσίαση βιβλίου:

Το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τζον Λε Καρέ  «Η Σήραγγα των Περιστεριών» με υπότιτλο «Ιστορίες από τη ζωή μου» είναι μια συλλογή από 38 αυτοτελείς αφηγήσεις οι οποίες εκδόθηκαν, όταν ο συγγραφέας ήταν ήδη 85 ετών! Αγόρασα το βιβλίο αυτό, εν μέσω πανδημίας, γιατί είχαν εξαντληθεί  τα γνωστά του μυθιστορήματα που είχαν γίνει ανάρπαστα μετά τον πρόσφατο θάνατο του το Δεκέμβρη 2020. Ευτυχώς όμως το βιβλίο αυτό δικαίωσε τις προσδοκίες μου  γιατί το απόλαυσα και κέρδισα μια συνολική εικόνα για τον άνθρωπο και συγγραφέα.  Μην περιμένετε όμως ο συγγραφέας να σας αποκαλύψει μυστικά από την πρώην  δράση του ως κατάσκοπος,  την οποία βέβαια  δεν κρύβει και συχνά αναφέρεται σε αυτήν. Εξ άλλου δεν γράφει Ιστορία ούτε Απομνημονεύματα αλλά Λογοτεχνία. Κι  αναγνωρίζει ότι η τραυματισμένη παιδική ηλικία του υπό τη σκέπη μόνο του ιδιόρυθμου και τυχοδιώκτη πατέρα του, οι σπουδές του στη Γερμανική γλώσσα στη Ελβετία, η μύηση του στις Μυστικές Υπηρεσίες, τα ταξίδια του στους τόπους  των κορυφαίων συμβάντων του 20^ου αιώνα, ότι όλα αυτά  συνετέλεσαν στη γραφή των μυθιστορημάτων του. «Η κατασκοπεία μου επιβλήθηκε από τη στιγμή που γεννήθηκα ... από το μυστικό κόσμο που γνώρισα κάποτε προσπάθησα να φτιάξω ένα θέατρο για τους ευρύτερους κόσμους που κατοικούμε. Πρώτα έρχεται η φαντασία και μετά η έρευνα για την πραγματικότητα και ξανά η φαντασία.» αναφέρει.

            Στην Εισαγωγή του βιβλίου διευκρινίζει ότι αφηγείται αληθινές ιστορίες που έζησε αλλά ο δημιουργικός  συγγραφέας έχει καθήκον τα γεγονότα - που αποτελούν την πρώτη ύλη των αφηγήσεων  – να τα κάνει «να τραγουδήσουν»! Και συμπληρώνει  «η αμιγής ανάμνηση χωρίς προσθήκες ή παραλείψεις είναι άπιαστη που ξεγλιστρά μέσα από τα χέρια μας σαν το βρεγμένο σαπούνι». Η ανάμιξη λοιπόν πραγματικών εμπειριών και φαντασίας είναι αυτή που ξεκλειδώνει τις λεπτές αποχρώσεις της αλήθειας που κρύβεται πίσω από τις πράξεις των ανθρώπων, λέει. «Ναι, έχω παρουσιάσει συγκαλυμμένα κάποιες ιστορίες αλλά ποτέ δεν τις έχω παραποιήσει συνειδητά ... προσπαθώ πάντα να βγάλω ένα νόημα απ΄όσα έχω ακούσει και δει» τονίζει.

           Και τι δεν μας λέει λοιπόν ο Τζον Καρέ στις 406 σελίδες του βιβλίου του! Συγκεντρώνω τα κυριότερα βιογραφικά του στοιχεία που βρίσκονται διάσπαρτα μέσα στις αφηγήσεις του ενώ την αφήγηση «Ο γιος του πατέρα του συγγραφέα», την αφιερώνει αποκλειστικά στη διαλυμένη πατρική του οικογένεια, που τόσο  τον σημάδεψε! Η μητέρα του Ολίβ εγκαταλείπει αυτόν και τον αδελφό του στην ευαίσθητη ηλικία των 5 και 7 ετών αντίστοιχα και την ξαναείδε μετά από επίμονη αναζήτηση του, όταν ήταν 21 ετών, χωρίς να καταφέρουν όμως να αποκατασταθούν ποτέ οι σχέσεις μάνας γιού! Ομολογεί ότι ποτέ δεν την κατάλαβε,  ακόμα κι όταν άκουγε τις απαντήσεις της στην ερώτηση του «γιατί δεν μας πήρες μαζί σου (μαμά) όταν έφυγες;»

Η  προσωπικότητα του Ρόνι του πατέρα του δεν περιγράφεται εύκολα! Απατεώνας, φαντασιόπληκτος, περιστασιακός τρόφιμος φυλακών, απρόβλεπτος, με δοσοληψίες  τόσο με το οργανωμένο έγγκλημα -ποτέ όμως μέλος τους- όσο και με τα κοσμικά σαλόνια! Παίζει ρουλέτα στο Καζίνο του Μόντε Κάρλο με το βασιλιά Φαρούκ της Αιγύπτου μέσω του Σταυλάρχη του, στον οποίο ο Φαρούκ έστελνε τηλεφωνικές οδηγίες! Και κάνει τη δεξίωση του δεύτερου γάμου του στο πανάκριβο ξενοδοχείο Κλάριτζ του Λονδίνου ενω οι δυο αστυνομικοί της Σκότλαντ Γιαρντ που ήρθαν να τον συλλάβουν, κάθισαν μαζί του να φάνε και να πιούν! Ο Ρόνι ήταν πολύ καταφερτζής, είχε μεγάλη πειθώ, είχε τη δική του Αυλή!  Έστελνε τους γιους του στα καλύτερα σχολεία ενώ πολλές φορές δεν είχε να πληρώσει τα δίδακτρα! Κάπως έτσι ο νεαρός Ντέϊβιντ Κόρνουελ (Τζον λε Καρέ) βρέθηκε  να φοιτά στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης στην Ελβετία, στο οποίο γνώρισε κι αγάπησε τη γερμανική λογοτεχνία και γλώσσα, που απετέλεσε το διαβατήριο του για να προσληφθεί στη Βρετανική πρεσβεία στη Βόννη, την πρωτεύουσα της  Δυτικής Γερμανίας μετά τον Β! Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκεί στην πρεσβεία της Βόννης στρατολογήθηκε στις Βρετανικές Μυστικές Υπηρεσίες το 1956  και στη συνέχεια δούλεψε στην ΜΙ5 και μετά στη ΜΙ6 μέχρι το 1964 οπότε ξέσπασε το σκάνδαλο των διπλών Βρετανών πρακτόρων Μπλέικ, Φίλμπι κι άλλων που αποκάλυψαν στους Σοβιετικούς 500 Βρετανούς πράκτορες και μυστικά σχέδια, μεταξύ αυτών και του Καρέ! 

             Το 1963 εκδίδει το πρώτο μυθιστόρημα του «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το Κρύο» το οποίο υπογράφει με το ψευδώνυμο Τζον Λε Καρέ λόγω της θέσης του στις Μυστικές Υπηρεσίες.  Η υπόθεση του έργου περιστρέφεται γύρω από ένα Βρετανό πράκτορα τον Άλεκ Λίμας που εστάλη από τις Βρετανικές Μυστικές Υπηρεσίες στην σοσιαλιστική τότε Ανατολική Γερμανία για να ξεσκεπάσει έναν διπλό πράκτορα που πουλούσε μυστικά στους Ρώσους. Το βιβλίο έκανε πάταγο διότι αναφερόταν σε ένα πολύ επίκαιρο τότε θέμα, τον Ψυχρό Πόλεμο που είχε ξεκινήσει μεταξύ κομμουνιστικών-καπιταλιστικών χωρών. Από τα κέρδη των πωλήσεων του βιβλίου αγόρασε το σαλέ του στην Ελβετία, τα χιονισμένα βουνά της οποίας αγάπησε όταν σπούδαζε στη Βέρνη! Η δεύτερη εξοχική κατοικία του -που περνά πια πολλούς μήνες το χρόνο- βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Αγγλίας στη χερσόνησο της Κορνουάλης με τις απότομες βραχώδεις ακτές της προς τον Ατλαντικό που τις κτυπούν τα μανιασμένα κύματα του ωκεανού, αλλά από την άλλη πλευρά με τις προσιτές  παραλίες της και με το ήπιο κλίμα της! Δυο γάμοι και τέσσερις γιοί  συμπληρώνουν τα βασικά βιογραφικά του στοιχεία.

 «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το Κρύο» γυρίστηκε το 1965 κινηματογραφική ταινία με πρωταγωνιστή τον Ρίτσαρντ Μπάρτον που υποδυόταν τον Βρετανό πράκτορα. Ο συγγραφέας παρευρισκόταν στο γύρισμα της ταινίας -αφού ο μέγας Ρ.Μπάρτον απαιτούσε κάθε τόσο να προσαρμόζεται το σενάριο για να μπορεί να παίξει καλά- και αφηγείται (αφήγ. 28) λεπτομέρειες από το πολυτάραχο γύρισμα της ταινίας: τις  λεπτές ισορροπίες που έπρεπε να κρατηθούν μεταξύ πρωταγωνιστή και σκηνοθέτη που η χημεία των χαρακτήρων τους ήταν αταίριαστη αλλά και τις συχνές επισκέψεις της νιόπαντρης τότε σταρ  Λιζ Ταίηλορ και της κουστωδίας της που αναστάτωναν τα γυρίσματα και χαλούσαν την ατμόσφαιρα που απαιτούσε η ταινία!   

            Τα επόμενα μυθιστορήματα του  «Κι ο κλήρος έπεσε στο Σμάιλι», «Ο εντιμότατος Μαθητής», «Οι άνθρωποι του Σμάιλι» που αποτελούν μια Τριλογία γράφτηκαν από το 1974 ως το 1979 -όταν πια είχε αποχωρήσει από τις Μυστικές Υπηρεσίες- και αποδίδουν ωραιότατα το κλίμα των χρόνων του Ψυχρού Πολέμου στην Νοτιοανατολική Ασία . Τότε πλάθει τη μορφή του Τζορτζ Σμάιλι, του μεσήλικα παχουλού  διοπτρόφου μυστικού πράκτορα της Βρετανικής Μυστικής Υπηρεσίας, που αναλαμβάνει ποικίλες δράσεις: πότε να εκμαιεύσει μυστικά από Ρώσους φυγάδες που έχουν καταφύγει στη Δύση, πότε να τους στρατολογήσει, πότε να ξετρυπώσει τους διπλούς  Βρετανούς πράκτορες που πουλούσαν μυστικά στη Σοβιετική Ένωση!  Στις αφηγήσεις 10, 11, 12 παρουσιάζει τη μεγάλη  απόφαση που πήρε να αρχίσει τα  ταξίδια στους τόπους που αποτέλεσαν πεδίο δράσης των Μυστικών Υπηρεσιών την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Δεν μπορούσε, λέει, να γράφει από το γραφείο του στην Κορνουάλη αντικρίζοντας τον Ατλαντικό αλλά έπρεπε «να αναζητήσει καινούργιες εμπειρίες και να εξευρενήσει άγνωστους κόσμους».

 Έτσι βρέθηκε στις εμπόλεμες ζώνες του Βιετνάμ, της Καμπότζης και του Λάος. Βρέθηκε  στην πολιορκημένη Σαϊγκόν λίγο προτού την εγκαταλείψουν έντρομοι οι κάτοικοι της και οι Αμερικανοί. [Ξανάρχονται στη μνήμη μου οι εικόνες εκείνης της δραματικής διαφυγής των Αμερικανών αξιωματούχων - που χάνοντας τον πόλεμο στο Βιετνάμ- έτρεχαν να σωθούν ανεβαίνοντας στην ταράτσα της αμερικάνικης πρεσβείας απ' όπου τους παραλάμβαναν ελικόπτερα!] Εκεί στην πρώην Γαλλική Ινδοκίνα ο συγγραφέας ήλθε αντιμέτωπος με τη φρίκη του πολέμου, τη διαφθορά εχθρών και φίλων αλλά και τη μεγαλοσύνη κάποιων λίγων.

Από εκεί εμπνεύστηκε αρκετούς μυθιστορηματικούς ήρωες του.  Για παράδειγμα η Γαλλίδα Ιβετ Πιερπάολι μη υπολογίζοντας κανέναν κίνδυνο έσωζε παιδιά αδιακρίτως φυλής, που κινδύνευαν παρέχοντας τους καταφύγιο κι ελπίδα. Η Ιβέτ σκοτώθηκε το 1999 σε μια αποστολή Προσφύγων για το Κόσσοβο, κι αποτέλεσε το πρότυπο για την ηρωίδα του Τέσα στο έργο «Ο Επίμονος Κηπουρός». Το όνομα Τσάρλι Μάρσαλ του «τρελού» πιλότου που μετέφερε εγκαταλελειμμένα παιδιά στην Ιβέτ μαζί με το όπιο και τους ημιπολύτιμους λίθους που κάποιοι εμπορεύονταν,  το έδωσε σε έναν ήρωα του  μυθιστορήματος του «Ο Εντιμότατος Μαθητής». Συνέβη όμως και το αντίθετο! πρώτα έπλασε στο παραπάνω μυθιστόρημα τον φανταστικό εντιμότατο κ. Τσάρλι Γουέστερμπι και μετά βρήκε τον πραγματικό Πίτερ Σμιθ που τον ενσάρκωνε σε ένα ξενοδοχείο στη Σιγκαπούρη! Και η έκπληξη και η χαρά ήταν μεγάλη για τον συγγραφέα που φαντάστηκε και απέδωσε τόσο αληθινά τον τύπο του Γουέστερμπι!                      

           Τα επόμενα ταξίδια του γίνονται στην Παλαιστίνη και Ισραήλ, (αφηγ. 13,14,15,16) όταν είχε κορυφωθεί η σύγκρουση μεταξύ τους και αυτός έγραφε το μυθιστόρημα «Η Μικρή Τυμπανίστρια» την περίοδο 1981-1983. Αφορμή για το ξεκίνημα του μυθιστορήματος στάθηκε η ετεροθαλής αδελφή του Σαρλότ Κόρνγουελ, ηθοποιός στο επάγγελμα που βρισκόταν διχασμένη ανάμεσα στο δράμα των Παλαιστινίων και στο δικαίωμα των Εβραίων να αποκτήσουν κράτος. Έτσι ο Τζον Λε Καρέ βρέθηκε στη ρημαγμένη από τον πόλεμο Βηρυτό να τον δέχεται στο κρησφύγετο του -μετά από μια τρελή κούρσα καταδίωξης για να χαθούν τα ίχνη τους- ο Γιασέρ Αραφάτ αρχηγός της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, ο υπ’ άριθμόν ένας καταζητούμενος για το Ισραήλ. Αργότερα στην πόλη της Σιδώνας παρακολουθεί την παρέλαση για την 17^η επέτειο της Παλαιστινιακής Επανάστασης: με τους αυλητές, τους σημαιοφόρους, τις νοσοκόμες,  τα ανάπηρα παιδιά, θύματα του πολέμου, πάνω στα αναπηρικά καροτσάκια τους και τέλος το άρμα με μαχητές τυλιγμένους με την παλαιστινιακή σημαία και με τα Καλάσνικοφ στα χέρια ενώ το πλήθος τούς χαιρετά με έξαλλο ενθουσιασμό! Ο συγγραφέας θυμάται επίσης την παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1982, τη γιορτή που έγινε στο Σχολείο για τα Ορφανά του Πολέμου. Εκεί αγόρια και κορίτσια χόρεψαν πιασμένα σε κύκλους το χορό «ντάμπκε» κρατώντας ξύλινα καλάσνικοφ στα χέρια τους και περνώντας τα από χέρι σε χέρι στο ρυθμό των χειροκροτημάτων του πλήθους! Σε κάποια στιγμή ο Αραφάτ συγκινημένος ανεβαίνει στη σκηνή και στροβιλίζεται ανάμεσα στα λατρεμένα του ορφανά και χάνεται στο άρωμα τους! Και σε λίγο όλοι πιασμένοι από τη μέση σχηματίζουν ένα κινούμενο φίδι με τον ίδιο τον Αραφάτ στην κεφαλή να ανεβαίνει και να κατεβαίνει διαδρόμους και σκάλες του σχολείου τραγουδώντας και ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο της Παλαιστίνης!

Παρόλο όμως το πάθος και την ένταση των επαναστατικών τους φρονημάτων, οκτώ μήνες αργότερα στις 30 Αυγούστου 1982 ο Γιασέρ Αραφάτ και το επιτελείο του διώχτηκαν από το Λίβανο και σαλπάρισαν για το λιμάνι της Τύνιδας όπου θα τους φιλοξενούσε ο πρόεδρος της Τυνησίας. Είχε προηγηθεί η ισραηλινή εισβολή στο  Νότιο Λίβανο, οι σφαγές των Παλαιστινίων προσφύγων στα στρατόπεδα Σάμπρα και Τσατίλα! Με τι κέφι λοιπόν ο Αραφάτ να δεχτεί τώρα το συγγραφέα Τζον Λε Καρέ, όταν τον επισκέφθηκε για άλλη μια φορά στην Τύνιδα, την ώρα που έκανε γύρους με το άλογο του γύρω από μια αρένα; Αρκέστηκε να πει  «Δεν τον είδα, που με περίμενε!» Υπογείως όμως δρομολογούνταν άλλες εξελίξεις για τα επόμενα χρόνια, μια αμοιβαία συμφωνία για ειρηνική συνύπαρξη των δυο λαών με χωριστά κράτη (που δυστυχώς κατέληξε άδοξα με τη δολοφονία του πρωθυπουργού του Ισραήλ Ράμπιν από φανατικό Εβραίο!) .... Τελικά «Η Μικρή Τυμπανίστρια» γυρίστηκε κινηματογραφική ταινία με πρωταγωνίστρια όχι την αδελφή του – η οποία τόσο πολύ το ήθελε- αλλά με την Ντάιαν Κίτον.

          Ο Τζον Λε Καρέ ταξίδεψε επίσης στη Ρωσία με αφορμή τα κοσμοϊστορικά γεγονότα που διαδραματίζονταν εκεί., το 1987 επί Περεστρόϊκας και Γκλασνότ με τις οποίες μεταρρυθμίσεις ο Γκορμπατσόφ ήλπιζε ότι θα άλλαζε επί το δημοκρατικότερον τη δύσκαμπτη ΕΣΣΔ. Τότε συνάντησε την ελπίδα και το φόβο των Ρώσων πολιτών απέναντι στις μεταρρυθμίσεις αυτές και τον διάσημο διαφωνούντα  με το προηγούμενο καθεστώς φυσικό Αντρέι Ζαχάροφ, που χάρη σε αυτόν το Κρεμλίνο είχε αποκτήσει την υδρογονοβόμβα του! Δύσπιστος ακόμα ο Ζαχάρωφ και επί νέου καθεστώτος έκλεισε το τηλέφωνο στον ίδιον τον Γκορμπατσόφ, ο οποίος τον κάλεσε να συστρατευθεί μαζί του στην προσπάθεια του να μεταρρυθμιστεί το σοβιετικό κράτος. Σημειωτέον ότι το σπίτι του Ζαχάρωφ απέκτησε τότε τηλεφωνική σύνδεση ειδικά για να μπορέσει να επικοινωνήσει ο Γκορμπατσόφ με αυτόν!

 Την άλλη φορά ήταν στα 1993 που επισκέφτηκε τη Ρωσία αλλά και τη Γεωργία και τον Καύκασο γενικότερα, όταν η Ρωσία με τον ερχομό του καπιταλισμού μεταμορφωνόταν σε Άγρια Ανατολή! Πολλοί ιδιώτες Ρώσοι έτρεχαν να αρπάξουν ό,τι προλάβαιναν από τις κρατικές επιχειρήσεις που άλλαζαν χέρια, αφού πρώτα κατάφερναν να πάρουν χαριστικά δάνεια από τα κρατικά ταμεία για να μπορέσουν να τις αγοράσουν! Συγχρόνως άρχιζαν οι πόλεμοι στο μουσουλμανικό Νότο της πρώην ΕΣΣΔ με την απόσχιση και τη δημιουργία νέων κρατών. Η μεγάλη διαφθορά και τα εγκλήματα που συνέβαιναν εκεί πρόσφεραν ζωντανή πρώτη ύλη για τα νέα μυθιστορήματα του Καρέ «Το Παιχνίδι μας», «Σινγκλ και Σίνγκλ», « Ένας Προδότης στα Μέτρα μας». (αφηγήσεις 17,18,19,20,21). Η Ρωσική Μαφία είχε οργανωθεί στις Αδελφότητες των Βόρι, που λειτουργούσαν με συγκεκριμένες αρχές θυμίζοντας μας τις Φαμίλιες της ιταλικής Μαφίας. Η μετακομμουνιστική Ρωσία λοιπόν αποδεικνύεται ως πεδίο δράσης λαμπρό  για τους επίδοξους Ρώσους μεγιστάνες αλλά και για κάθε αλλοδαπό που μπορεί να παρεισφρύσει εκεί, ακόμα και για πολλές δυτικές τράπεζες στις οποίες εξάγονται τα κλεμμένα χρήματα από τα ρωσικά ταμεία και τα κέρδη των νέων ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Ο Τζον Λε Καρέ μεταξύ άλλων μας αποκαλύπτει το διάλογο που είχε με έναν σύμβουλο επί των επενδύσεων του Μπομπ Μάξγουελ, Βρετανού βουλευτή, βαρόνου των ΜΜΕ, υποτιθέμενου κατασκόπου του Ισραήλ και της Σοβιετικής Ένωσης, που έκρυβε όμως τη χρεοκοπία του όσο μπορούσε μέχρι που έπεσε από το γιοτ του στη θάλασσα και αυτοκτόνησε –καθώς είπανε- το Νοέμβρη του 1991. Ο Μάξγουελ λοιπόν τότε αναζητά εναγωνίως χρήματα και ο αθεόφοβος σύμβουλος του προτείνει να εξασφαλίσει από τον Γκορμπατσόφ  μια κρατική άδεια για την εκμετάλλευση ή ρωσικού πετρελαίου ή των μεταλλικών σκουριασμένων απορριμάτων (από τάνκς, όπλα, εργοστάσια ... ) ή καλύτερα για την εκμετάλλευση του ρώσικου αίματος (!), το οποίο προσφέρουν δωρεάν οι Ρώσοι πολίτες κάθε φορά που ακούν ότι μια εθνική συμφορά πλήττει την πατρίδα (πόλεμος, τρομοκρατικό χτύπημα, σεισμός κλπ). Η εμπορική εκμετάλλευση του ρώσικου αίματος θα αποδεικνυόταν χρυσωρυχείο για τον Μάξγουελ, αφού υπήρχαν ήδη οι υποδομές για τη συλλογή και αποθήκευση του σε ψυγεία. Έπρεπε όμως αυτός να δημιουργήσει  μια κεντρική τράπεζα αίματος στη Μόσχα - χρηματοδοτούμενη από το κράτος- για τη διανομή του στη Ρωσία αλλά και στο εξωτερικό για να σώσει ανθρώπους που πεθαίνουν από  AIDS! «Δεν έχεις ιδέα πόσο πληρώνουν για να βρουν καθαρό, υγιές αίμα στην παγκόσμια αγορά για τις μεταγγίσεις σε ασθενείς και μάλιστα τώρα που έχει εμφανιστεί το AIDS» τον συμβούλευσε! Δυστυχώς όμως για τον Μάξγουελ, ο Γκορματσόφ μετά από λίγο έπεσε από την εξουσία,  και ο Μάξγουελ αυτοκτόνησε και δεν δολοφονήθηκε από τις Μυστικές Υπηρεσίες, κατά τα λεγόμενα του συμβούλου του!              

             Επόμενο ταξίδι στην Αφρική: Αν και έχουν περάσει αρκετές δεκαετίες μετά το τέλος της αποικιοκρατίας, σε κάποιες χώρες οι εμ-φύλιες διαμάχες συνεχίζονται υποδαυλιζόμενες από τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα Δυτικοευρωπαϊκών επενδυτών που χειραγωγούν τοπικούς πολεμάρχους και κυβερνήσεις για να αρπάζουν τα πλούτη των περιοχών τους! Μια τέτοια χώρα είναι και το Κονγκό στην καρδιά της αφρικάνικης ηπείρου, με το δεύτερο μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον πλανήτη, και τον ποταμό Κόνγκο μήκους 3.000 χιλιομέτρων που τη διασχίζει και την ποτίζει και με πλούσιο υπέδαφος σε ουράνιο, μεταλλεύματα κλπ.  Επί αποικιοκρατίας ονομαζόταν Βελγικό Κονγκό και όταν ελευθερώθηκε το 1960 ο πρώτος εκλεγείς πρόεδρος της ο λαοφιλής Πατρίς Λουμούμπα δολοφονήθηκε από τον στρατηγό του και μετέπειτα  δικτάτορα Μουμπούτου που κυβέρνησε μέχρι το 1997 αφήνοντας τη χώρα χρεοκοπημένη και με μια «κουλτούρα» αχαλίνωτης βίας! Πλούσια αλλά καταραμένη χώρα, τη λένε!  

Εκεί λοιπόν στο Ανατολικό Κονγκό έχουν καταφύγει οι πρόσφυγες της φυλής Χούτου από τη γειτονική Ρουάντα μετά τη γνωστή γενοκτονία που εφάρμοσαν κατά της φυλής Τούτσι το 1994. Οι Κονγκολέζοι δεν θέλουν τους Χούτου πρόσφυγες στη χώρα τους, παρόλο που ο Μουμπούτου τους είχε υποκινήσει να σφάξουν τους   Τούτσι.  Ο Τζον Λε Καρέ έχει αρχίσει να γράφει το μυθιστόρημα «Το τραγούδι της Ιεραποστολής» με ήρωα έναν μιγά τον Σάλβο με Κονγκολέζα μητέρα που δουλεύει ως διερμηνέας μεταξύ Ευρωπαίων και Κονγκολέζων. Σε μια κρυφή συνεδρίαση που τον κάλεσαν μαθαίνει για τις παράνομες δοσοληψίες των Αφρικανών πολέμαρχων με τους Ευρωπαίους επενδυτές και αυτό αλλάζει τα πάντα ...  Ο συγγραφέας το 2006 αποφασίζει λοιπόν  να ταξιδεύσει στο Ανατολικό Κονγκό παρά την απαγορευτική οδηγία του Υπουργείου Εξωτερικών της Βρετανίας για το επικίνδυνο του ταξιδιού.

 Και φθάνει στην επαρχία Κίβου και στη πρωτεύουσα της, το Μπουκάβου -κτισμένο  από τους Βέλγους αποικιοκράτες-  στο νότιο άκρο της λίμνης Κίβου, της υψηλότερης και ψυχρότερης από τις μεγάλες λίμνες της Αφρικής που διαδέχονται η μια την άλλη και σχηματίζουν ένα υδάτινο τείχος κατά μήκος των ανατολικών συνόρων του Κονγκό με τη Ρουάντα και άλλες χώρες. Οι ταξιδιωτικοί οδηγοί, το Ίντερνετ και η φαντασία είχαν προετοιμάσει το συγγραφέα για την ομορφιά του τοπίου και της πόλης. Και πράγματι, η θέα της πόλης από μακριά είναι καταπληκτική! Κτισμένη πάνω σε πέντε χερσονήσους που εισχωρούν στη λίμνη Κίβου, μοιάζει σαν «ένα ανοικτό χέρι καταπράσινο που επιπλέει στα νερά της λίμνης» κατάφυτη με δένδρα και λουλούδια! Από κοντά όμως οι καταστροφές από τον πόλεμο είναι ορατές στα γεμάτα λακούβες πλατιά βουλεβάρτα της και στα σπίτια της, «αυτά τα ξεπεσμένα κοσμήματα αρ νουβό με τις στρογγυλεμένες γωνίες, τα ψηλά παράθυρα και τις ισόγειες βεράντες τους»!   Τώρα το Μπουκάβου βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της προσφυγικής κρίσης. Αυτό που εντυπωσίασε αρνητικά το συγγραφέα ήταν η απόφαση των Τούτσι να αφήσουν  άταφους εκατοντάδες νεκρούς Τούτσι σε ένα σχολείο-μουσείο για να διατηρούν ζωντανή τη μνήμη της γενοκτονίας τους, λένε! Κι ακόμα το μίσος μεταξύ των τοπικών πολεμάρχων εμποδίζει τις εμφύλιες διαμάχες να σταματήσουν  ενώ η κυβέρνηση της Κινσάσα προσπαθεί να τους συνενώσει όλους σε εθνικό στρατό επί ματαίω όμως, ακόμα.

                           Οι αναμνήσεις του Τζον Λε Καρέ δεν εξαντλούνται μόνο στα ταξίδια που έκανε στους τόπους των κορυφαίων συμβάντων του 20^ου αιώνα αλλά βρέθηκε και δείπνησε με σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες του καιρού του. Η θητεία του Τζον Λε Καρέ στις Μυστικές Υπηρεσίες  και τα μυθιστορήματα κατασκοπείας που έγραψε, δημιούργησαν ένα μύθο γύρω από το πρόσωπο του, με αποτέλεσμα πολλοί θαυμαστές του να του στέλνουν επιστολές ρωτώντας τον «πως θα μπορούσε κάποιος να γίνει κατάσκοπος» ή άλλοι αναγνώστες του να πιστεύουν ότι συνεχίζει να είναι κατάσκοπος και μετά το 1964, παρόλο που ο ίδιος το έχει αρνηθεί πολλές φορές.  Άλλοι  από τις Μυστικές Υπηρεσίες δεν βλέπουν με καλό μάτι τη συγγραφική του δραστηριότητα, επειδή υπάρχει κίνδυνος, λένε, να αποκαλυφθούν μυστικά ή να δυσφημιστούν οι Μυστικές Υπηρεσίες Πληροφοριών!  «Κι αφού δεν μπορώ να αλλάξω γνώμη σε όλους αυτούς καλά θα κάνω να μάθω να ζω με όλα αυτά» καταλήγει ο συγγραφέας.

        Έτυχε λοιπόν μεταξύ των θαυμαστών του λε Καρέ να είναι ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Κοσίγκα -όπως πληροφορήθηκε από τον πολιτιστικό ακόλουθο της Ιταλικής Πρεσβείας  στο Λονδίνο- όταν τον κάλεσε σε γεύμα στο Προεδρικό Μέγαρο στη Ρώμη.  Η έκπληξη και η περηφάνεια του ήταν πολύ μεγάλες! Όταν μάλιστα μια μεγαλοπρεπής λιμουζίνα  με κουρτινάκια στα παράθυρα έφτασε στο ξενοδοχείο για να τον μεταφέρει στο Προεδρικό Μέγαρο  πετούσε από τη χαρά του! Ήταν τόσο σπουδαίος μονολογούσε για να τύχει τέτοιων τιμών! Είχε χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα όταν στην  επιβλητική μαρμάρινη σκάλα  τον υποδέχεται ο πρόεδρος της Ιταλίας, τον καλοσωρίζει,  τον ξεναγεί στο ιστορικό κτήριο του Παλάτσο ντελ Κουιρινάλε και μετά ο συγγραφέας του προσφέρει δώρο ένα μυθιστόρημα του το οποίο είχε αμπαλάρει και υπογράψει με πολύ επιμέλεια. Και τότε συνέρχεται απότομα, ακούγοντας « Γιατί δεν το δίνετε καλύτερα στον ίδιο τον Πρόεδρο;»

 Στο γεύμα παρουσία κι άλλων συνδαιτημόνων ο πρόεδρος Κοσίγκα[2] γερασμένος και ολίγον καταθλιπτικός τον ρώτησε τι γνώμη είχε για τις Ιταλικές Μυστικές Υπηρεσίες, πώς θα έπρεπε να τις ελέγχει η Δημοκρατία, αν ήταν μια θετική ή αρνητική δύναμη για το κράτος, αν οι κοινωνίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν χωρίς κατασκόπους κι άλλα σχετικά. Κανείς δεν μιλούσε από τους άλλους καλεσμένους και ο συγγραφέας μη έχοντας αξιόλογες απαντήσεις για όλα αυτά, φαίνεται ότι κούρασε τον Πρόεδρο Κοσίγκα, ο οποίος σηκώθηκε, χαιρέτησε κι έφυγε! Αργότερα στο Λονδίνο έμαθε ότι συνέτρωγε με τους αρχηγούς των πολλών Μυστικών Υπηρεσιών της Ιταλίας και ο συγγραφέας μας αισθάνθηκε τόσο ηλίθιος που δεν είχε καταλάβει τίποτα εξ αρχής και είχε απογοητεύσει όλους και τον Κοσίγκα!    

             Ο Τζον Λε Καρέ δείπνησε επίσης και με τον Πριμακόφ Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, πρώην διευθυντή του Γραφείου Πληροφοριών Εξωτερικού της Ρωσίας και μετέπειτα πρωθυπουργός της. Υπήρχε αμοιβαία συμπάθεια μεταξύ του Τζον Λε Καρέ και του Πριμακόφ, ο οποίος ήταν θαυμαστής του Τζορτζ Σμαϊλι, του λογοτεχνικού μυστικού πράκτορα που είχε πλάσει ο Καρέ. Στο δείπνο λοιπόν ο Πριμακόφ του αφηγείται τα εξής: Ο Σαντάμ Χουσείν του Ιράκ είχε επιτεθεί στο Κουβέιτ. Όταν είδε  όμως ότι οι Αμερικανοί (με σύμμαχο και την  Αγγλία) ετοιμάζονταν να εξαπολήσουν  εναντίον του πόλεμο, τη γνωστή ως Καταιγίδα της Ερήμου, ο Χουσείν  ήθελε να υποχωρήσει αλλά με αξιοπρέπεια(!), όπως είπε, στον τότε  Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Πριμακόφ που του ζήτησε να μεσολαβήσει στον Μπους τον πρεσβύτερο των ΗΠΑ και στη Θάτσερ, ώστε να αποφευχθεί η επίθεση εναντίον του κι αυτός θα έφευγε από το Κουβέιτ. Ο Πριμοκόφ μεσολάβησε αλλά απογοητεύτηκε γιατί δεν απέδωσε η μεσολάβηση του με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ο νέος πόλεμος! Όταν λοιπόν κάποτε βρέθηκε ο Τζον Λε Καρέ να δειπνάει με τη Θάτσερ, πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας  τής ανέφερε το περιστατικό και από τη «διάλεξη» που του έδωσε κατάλαβε ότι ο πόλεμος είχε προαποφασιστεί από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της που ζητούσαν ευκαιρία να απαλλαγούν από  τον Σαντάμ Χουσείν και το καθεστώς του, όπως κι έγινε αργότερα το 2004 επί Μπους του νεότερου! 

   Quel Panama!

Ο Παναμάς είναι μια πανέμορφη τροπική χώρα της Κεντρικής Αμερικής γνωστή από την ομώνυμη διώρυγα που ενώνει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό συντομεύοντας κατά πολύ τον πλούν των καραβιών που αλλιώς ήταν αναγκασμένα να περιπλέουν όλη τη Νότια Αμερική!

Ο Παναμάς πάντα ασκούσε μια ακαταμάχητη έλξη στον συγγραφέα, από τον καιρό ήδη της εφηβείας του, όταν ο πατέρας του τον είχε στείλει στο Πρεσβευτή του Παναμά στο Παρίσι, τον κόμη Μάριο ντα Μπερνασκίνα για να εισπράξει 500 λίρες που του χρωστούσε. Ήταν μια από τις ωραιότερες αναμνήσεις της ζωής του, μας λέει! Ο κόμης έμενε σε μια αριστοκρατική γειτονιά σε μια πάροδο των Ηλυσίων Πεδίων που μοσχοβολούσε γυναικείο άρωμα! Μόλις κτύπησε την εξώπορτα της  κομψής κατοικίας του, τού άνοιξε μια πανέμορφη χαμογελαστή γυναίκα «που φορούσε ένα αραχνοϋφαντο φόρεμα  από διαδοχικές στρώσεις σιφόν που δεν κατάφερνε νε κρύψει τις καμπύλες της ...». Ο νεαρός  τα ‘χασε μόλις την είδε, σαστισμένος ζήτησε να δει τον κόμη,  η κόμισσα τον «περιεργάστηκε παιχνιδιάρικα από την κορφή ως τα νύχια  ενώ τα μάτια της είχαν χίλια χρώματα ... τον ρώτησε τι κάνει στο Παρίσι ... και στο τέλος αναφώνησε «και είσαι ακόμα αγόρι, εε!» Θυμάται το πλούσιο ύφασμα των καναπέδων που βούλιαζαν, τα μεταξωτά διακοσμητικά μαξιλάρια, και τους παλιούς καθρέπτες με τις χρυσαφένιες λάμψεις και την κόμισσα του με τα μακριά της πόδια σταυρωμένα κάτω από τα κύματα του σιφόν...»! Προσγειώθηκε απότομα όμως, όταν ο κόμης τον πληροφόρησε ότι δεν του όφειλε τίποτα αλλά περίμενε αυτός να του φέρει ένα ποσό των χρημάτων που είχε επενδύσει στις επιχειρήσεις του αγαπητού του πατέρα!    

Ο Τζον λε Καρέ λοιπόν φθάνει στον Παναμά, 50 χρόνια αργότερα, για τις ανάγκες του νέου μυθιστορήματος του «Νυχτερινή Βάρδια» που γυρίστηκε και κινηματογραφική ταινία με μεγάλη επιτυχία το 1993 και διασκευάστηκε και ως τηλεοπτική σειρά από το  BBC. Η υπόθεση του έργου αφορούσε το λαθρεμπόριο όπλων και ναρκωτικών που άνθιζε σε Λατινοαμερικάνικες χώρες και που η CIA εκπαίδευε τους υπηρέτες της να πολεμούν τα πάσης φύσεως αριστερά αντάρτικα σώματα που είχαν τότε αναπτυχθεί στις χώρες  αυτές. Ο ξεναγός του Καρέ τον πάει να δει ένα εγκαταλελειμμένο στρατόπεδο στην άκρη ενός τροπικού δάσους, στο οποίο οι Αμερικανοί εκπαίδευαν τους ναρκοβαρόνους και τους στρατιώτες τους. Μακάβριο θέαμα τα μεγάλα ξύλινα κλουβιά με τα παγιδευμένα άγρια ζώα του στρατοπέδου! Τίγρεις των βουνών, αγριόγατες της ζούγκλας, φίδια, μαϊμούδες ... όλα πεθαμένα από την πείνα και σαπισμένα μέσα στα κελιά τους (!) σε κοινή θέα «για να τα βλέπουν τα παιδιά και να μάθουν να είναι σκληρά» εξηγεί ο ξεναγός!

Την άλλη μέρα ο ξεναγός τον οδήγησε στην πρωτεύουσα του Παναμά για να συναντήσει τον Πρόεδρο της χώρας Εντάρα στο Παλάτι των Ερωδιών! Εκεί μαθαίνει ότι οι ωραιότατοι παραδοσιακοί Ερωδιοί που περπατούσαν καμαρωτοί στο προαύλιο του Ανακτόρου και ήταν απόγονοι πολλών γενεών ανακτορικών ερωδιών βρέθηκαν ένα πρωϊνό νεκροί – μετά το ψεκασμό τους με απολυμαντικό. Έτσι αναγκάστηκαν να τους αντικαταστήσουν πολύ βιαστικά με αυτά τα ξενόφερτα πουλιά γιατί την επόμενη μέρα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμη Κάρτερ θα επισκεπτόταν το Παλάτι! Το ταξίδι αυτό ενέπνευσε τον Καρέ να γράψει το δεύτερο μυθιστόρημα του για την πολύπαθη αυτή χώρα – που διεκδικούσε από τους Αμερικανούς να πάρει τον έλεγχο της Διώρυγα της - με τίτλο «Ο Ράφτης του Παναμά».  Όσο για το Πρεσβευτή του Παναμά, που γνώρισε έφηβος στο Παρίσι το 1947,     έμαθε ότι δεν υπήρχε κανένας κόμης με αυτό το όνομα ούτε πρεσβευτής αλλά κάποιος Μάριο Μπερνασκίνα είχε καταφύγει κάποτε στην Αμερικάνικη Ζώνη της Διώρυγας για αρκετά χρόνια, στη συνέχεια είχε απαχθεί από εκεί και φυλακιστεί ως προδότης επί Προέδρου Τορίχος, και μετά λίγους μήνες αποφυλακίστηκε μυστηριωδώς και κατέφυγε στο εξωτερικό! 

          Και τι δεν μας λέει ακόμα η πένα του Τζον λε Καρέ! Ζώντας ο ίδιος στην πρωτεύουσα της Δυτικής Γερμανίας στη Βόννη, μερικά χρόνια μετά την πτώση των Ναζί, προβληματίζεται στο πώς το νεοϊδρυθέν κράτος της Ομοσπονδιακής  Δυτικής Γερμανίας διαχειρίστηκε το ναζιστικό παρελθόν του. Αναγνωρίζει ότι διατήρησε σε πολλές κρατικές και δημόσιες θέσεις Ναζί, αριστοκράτες οι περισσότεροι που είχαν μεταστραφεί ιδεολογικά – ειλικρινά ή όχι δεν έχει σημασία! Χάρη στο νόμο Γκλόμπκε που ψηφίστηκε επί καγκελαρίου Αντενάουερ (1949-1963) δόθηκαν τα αναδρομικά των μισθών με τα επιδόματα και τις προαγωγές που ΄θα είχαν πάρει στη διάρκεια του πολέμου και οι συντάξεις των υπαλλήλων. Η νεότερη γενιά όμως ήταν θυμωμένη και απογοητευμένη που αναγκαζόταν να ανέχεται και να υπακούει στους ανθρώπους αυτούς και που είχε θαψει ή αποκηρύξει  ή καλύψει  με ψέματα το ναζιστικό παρελθόν των γονιών και συγγενών τους.   

Και κάτι ακόμα: Το 2003 επισκέφθηκε την πόλη Πούλαχ της Βαυαρίας. (Αφηγ. 8 Μια Κληρονομιά) και ξεναγήθηκε στα θρυλικά γραφεία της BND, της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών που στεγάζονταν στην εξοχική κατοικία του Μάρτιν Μπόρμαν, πρωτοπαλήκαρου του Χίτλερ, υπεύθυνου για τις φρικαλεότητες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Νταχάου, Άουσβιτς, Μπέλσεν. Τον εντυπωσίασε το μεγάλο αίθριο της κατοικίας με τα αγαλματίδια αγοριών και κοριτσιών (μορφές της Αρίας φυλής μάλλον) και το μεγάλο καταφύγιο κάτω από την κατοικία με όλα του τα κομφόρ (αντλίες αερισμού, τηλέφωνα κλπ). Και ο συγγραφέας κλείνει την αφήγηση του για τις σχέσεις που συνδέουν σήμερα τη BND με την Αμερικάνικη CIA , όπου η τελευταία έχει απλώσει το δίχτυ της υποκλοπής σημάτων πάνω από τη Δυτική Γερμανία. Και αναρωτιέται πώς η  BND -παρά τις διαμαρτυρίες της- επιτρέπει να κατασκοπεύουν οι Αμερικανοί τους πολίτες και τα ιδρύματα της Γερμανίας, καταλήγοντας όμως ότι η ανταλλαγή πληροφοριών δεν είναι εύκολη, ιδίως όταν αυτή γίνεται με την Υπερδύναμη που την έφερε στον κόσμο και την βοήθησε να ορθοποδήσει και να αναπτυχθεί οικονομικά παρόλο που είχε ηττηθεί  στον Β! Παγκόσμιο!  

              Ο Καρέ κάνει και ειδική μνεία για ορισμένους  κατασκόπους-προδότες: Ήδη έχει αναφερθεί στο Βρετανό Τζόρτζ Μπλέικ που αποκαλύφθηκε το 1961 ότι είχε παραδώσει στους Σοβιετικούς 500 ονόματα βρετανών κατασκόπων αποκαλύπτοντας έτσι τη δομή των βρετανικών Υπηρεσιών! Μνημειώδης η προδοσία του! Αλλά και ο Ρώσος συνταγματάρχης Ολέγκ Πενκόφσκι είχε δώσει  στη Δύση μυστικά της σοβιετικής άμυνας πριν από την Κρίση των Πυραύλων στη Κούβα, τα οποία χρησιμοποίησε ο πρόεδρος Κέννεντι για να πιέσει τον Χρουτσόφ να αποχωρήσει με τους πυραύλους του από την Κούβα κι έτσι ίσως απεφεύχθη ένας παγκόσμιος πόλεμος. Ο μεγαλύτερος όμως διπλός πράκτορας θεωρείται ο Κιμ Φίλμπι (1912-1988) που συντάραξε τότε με την προδοσία του τον κόσμο! Ήταν τότε που η Σοβιετική KGB ξεπέρασε σε πονηριά τις Βρετανικές Μυστικές Υπηρεσίες και είχε στρατολογήσει στις τάξεις της, γύρω στο 1937,  μια τετραμελή ομάδα Βρετανών κατασκόπων, αποφοίτων του Πανεπιστημίου Κέμπριζ – μεταξύ τους και τον Κιμ Φίλμπι- που δρούσαν για 30 χρόνια υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης!

Ο Κιμ Φίλμπι αριστοκράτης στην καταγωγή, πλούσιος, γοητευτικός είχε γίνει αρχηγός της βρετανικής αντικατασκοπείας. Όταν άρχισε να σέρνεται η πληροφορία ότι τρία άτομα από τις Βρετανικές Υπηρεσίες παραδίδουν μυστικά στους Ρώσους, ο Φίλμπι ήταν υπεράνω υποψίας λόγω θέσης και καταγωγής, ακόμα κι όταν ανακαλύφθηκαν οι δυο στενοί συνεργάτες του από την ομάδα του Κέμπριτζ. Το 1963 ο Φίλμπι βρίσκεται στη Βηρυτό ως δημοσιογράφος και τον επισκέπτεται ο Νίκολας Έλιοτ, σπουδαίος κατάσκοπος κι αυτός αλλά και αδελφικός του φίλος και τον πιέζει να ομολογήσει αν είναι πράκτορας των Σοβιετικών και ο Φίλμπι παραδέχεται ότι τόσα χρόνια πρόδιδε μυστικά της χώρας του αλλά "και εσένα Έλιοτ", λέει, στους Ρώσους και του παραδίδει μια πολυσέλιδη γραπτή αναφορά με όλα αυτά! Το κτύπημα είναι πολύ βαρύ για τον Έλιοτ και γίνεται ακόμα βαρύτερο όταν την άλλη μέρα ο Φίλμπι μπαίνει σε ένα σοβιετικό πλοίο που βρισκόταν στο λιμάνι της Βηρυτού και καταφεύγει στη Ρωσία! (αφηγ. Ο φύλακας του αδελφού του). Στη Σοβιετική Ένωση ζει άλλα 25 χρόνια μέχρι το θάνατο του, παντρεύεται, εκπαιδεύει κατασκόπους και τυγχάνει πολλών τιμών από το σοβιετικό κράτος! Έκτοτε έχουν γραφεί πάρα πολλά για τον Φίλμπι, μεταξύ αυτών ότι πρόδωσε όχι μόνο την πατρίδα του αλλά και την τάξη του. Ο Καρέ προβληματίζεται πολύ για την περίπτωση του Φίλμπι και πιστεύει ότι το κίνητρο του δεν σχετίζεται με την απάτη αλλά είχε ιδεολογική και ψυχολογική εξάρτηση να παίξει στο παγκόσμιο παιχνίδι μεταξύ καπιταλισμού και κομμουνισμού.             

 Θα μπορούσα να αναφέρω και άλλες αφηγήσεις για κάποια μεμονωμένα πρόσωπα που τράβηξαν την προσοχή του συγγραφέα για τις ιστορίες που έζησαν αλλά προτιμώ να μην κουράσω τους αναγνώστες μου με τον ανεξάντλητο Τζον Λε Καρέ - που έγραψε συνολικά 24 μυθιστορήματα, πολλά σενάρια, διηγήματα, δοκίμια -  και κλείνω με το ερώτημα:

Γιατί ο συγγραφέας επιλέγει να δώσει στο βιβλίο του τον τίτλο « Η Σήραγγα των Περιστεριών»;

Από μια εικόνα, μας λέει, που αντίκρυσε ‘εφηβος, όταν σύχναζε με τον πατέρα του στο Καζίνο του Μόντε Κάρλο και η οποία τον στοίχειωνε χρόνια τώρα, αφού αυτή πρωτοσκεφτόταν να δώσει ως τίτλο σε κάθε μυθιστόρημα που έγραφε. Σε μια έκταση λοιπόν δίπλα στο Καζίνο ξεκινούσαν κάποιες υπόγειες και παράλληλες σήραγγες που  κατέληγαν κάτω στη θάλασσα εχοντας ανοικτό το στόμιο τους, βέβαια. Μέσα στις σήραγγες αυτές κάποιοι έριχναν τα ζωντανά περιστέρια - που είχαν εκκολαφθεί και παγιδευτεί στη στέγη του Καζίνου- κι αυτά βλέποντας το φως του ήλιου που έμπαινε από το στόμιο της σήραγγας φτεροκοπούσαν προσπαθώντας  να βγούν έξω και να ελευθερωθούν! Εκεί όμως τα περίμεναν οι «χορτάτοι και καλοζωϊσμένοι σπορτσμεν» με προτεταμένα τα κυνηγετικά τους όπλα! Όσα περιστέρια γλίτωναν ή τραυματίζονταν ελαφρά ξαναγύριζαν εκεί όπου είχαν γεννηθεί, στη σκέπη του Καζίνου, όπου τα περίμεναν οι ίδιες πάλι παγίδες, αφού το παιχνίδι των καλοζωϊσμένων σπορτσμεν συνεχιζόταν για καιρό ακόμα! Μήπως λοιπόν τα περιστέρια αυτά μοιάζουν με τους ανύποπτους και σχετικά ανήμπορους ανθρώπους που ενώ λαχταρούν να πετάξουν προς την ελευθερία τους, οι ισχυροί της γης χωρίς ίχνος συμπόνοιας  τα παγιδεύουν και τελικά τα οδηγούν στο θάνατο; Ο λογοτέχνης Τζον Καρέ, που γνώρισε από κοντά πολλά μυστικά της εξουσίας, συλλαμβάνει αυτή την αλληγορία για να εκφράσει το «σπορ» που παίζεται χρόνια τώρα πάνω στη γη χωρίς λύπηση!  

Ο Καρέ χρησιμοποιώντας μια γλώσσα απλή αφηγείται τις αναμνήσεις του διακόπτοντας πότε να  περιγράψει με ακρίβεια έκφρασης ή λυρισμό εικόνες και τοπία, πότε να ειρωνευτεί συμπεριφορές  ή να σχολιάσει και να στοχαστεί πάνω σε καταστάσεις,  προσφέροντας μας τελικά ένα απολαυστικό βιβλίο!  

---

[1]Εκπρόσωποι του κατασκοπευτικού μυθιστορήματος θεωρούνται οι Βρετανοί Σόμερσετ Μομ με το  «‘Ασεντεν», ο Κόμτον Μακένζι επικεφαλής της βρετανικής αντικατασκοπείας στην Ελλάδα με το αυτοβιογραφικό του «Αναμνήσεις από την Ελλάδα», ο Γκράχαμ Γκριν με το «ο Άνθρωπος μας στην Αβάνα» ... ο Ίαν Φλέμινγκ που έγραψε 14 μυθιστορήματα με ήρωα τον γνωστό πράκτορα 007 Τζέημς Μπόντ. 

[2] Επί Κοσίγκα, ως υπουργού Εσωτερικών έγινε η απαγωγή και δολοφονία του Ιταλού πρωθυπουργού Άλντο Μόρο από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες που συγκλόνισε την Ιταλία και τον κόσμο! Κι όταν λίγο αργότερα έγινε Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας αγωνίστηκε να εξαρθρώσει την τρομοκρατική αυτή οργάνωση, εξ ου και το μεγάλο ενδιαφέρον του για τις Μυστικές Υπηρεσίες της χώρας του.   

                                                                                    Σούλη  Αγγελική, φιλόλογος

                                                                                          Αθήνα, 22-02-2021